555 ile Yapılmış Projeler – 5
NE555 ile yapılmış projeler yazı dizimiz devam ediyor. Bu ay da monostable devrelerine devam ediyoruz
Bu ay da monostable devrelerine devam ediyoruz. Geçen ay ki yazıda tetikleme devresini anlatırken normalde açık bir anahtar yardımı ile yapmıştık. Şimdi de normalde kapalı bir anahtar ile aynı işleyişi gerçekleştirelim. Aşağıdaki şekil temel devredir.
Çalışma prensibi ise şöyle; devre enerjilendiğinde 2 nolu tetikleme girişi High konumunda 6 nolu eşik bacağı ise Low konumundadır. 7 nolu deşarj bacağı ise henüz aktif değildir. C kondansatörü R direnci üzerinden şarj olmaya başlar ve 6 nolu bacak besleme voltajının 2/3 ünü algıladığında çıkış bacağı sinyal seviyesi OFF (Low) olur. Yani geçen ay bahsettiğimiz kararlı seviye diye tabir ettiğimiz sinyal seviyesi. 7 nolu deşarj bacağı da aktif olur ve C kondansatörü deşarj olur.
Normalde kapalı olan tetikleme anahtarımız S açıldığında 2 nolu tetikleme girişi Low, 3 nolu çıkışımız da High olur. 7 nolu deşarj bacağı High olur ve C yine R üzerinden şarj olur. 6 nolu bacak 2/3 besleme voltajı seviyesini algıladığında da çıkışımız tekrar Low konumuna geri döner. Ama 2 nolu tetikleme girişi Low seviyede kaldığı müddetçe çıkışımız da High olarak kalacaktır. Ama devre şemamızda tetikleme girişimiz 1uF üzerinden bağlanmıştır, bundan dolayı tetikleme girişi Low olarak kalamaz.
Bu nasıl sağlanır? Anahtara basıp devreyi açtığımızda şarj olmamış konumdaki 1uF lık kondansatörümüz den dolayı 2 nolu tetikleme girişi voltaj seviyesi 1V un altındadır yani girişi Low yapar, çıkışımız da High dır. Yani 555'de programladığımız zaman başlamıştır, bu esnada da C kondansatörü R üzerinden şarj olmaya başlar. 2 nolu girişteki voltaj seviyesi 100k ve 10k lık voltaj bölücü(10'a 1 oranında) sayesinde çok kısa bir sürede 1V un üzerine çıkar yani tetikleme girişimiz High olmuştur ve devreyi tekrar tetikleyebilmek için tekrar Low olması gerekmektedir. Ancak 3 nolu çıkışımız R ve C'nin belirlediği süre boyunca High kalmaya devam edecektir. Ne zamana kadar? 6 nolu bacak besleme voltajının 2/3 ünü algılayana kadar.
Burada en önemli konu 10k, 1uF ve 100 k lık direncin belirlediği şarj süresinin R ve C'de belirlenen süreden daha kısa olması gerekliliğidir. 2 nolu bacak Low kaldığı ve konumunu değiştirmediği sürece çıkışımız High olmaya devam edecektir.
Yukarıda anlattığım devrenin bir diğer adı da "negatif tetikleme" dir. Aşağıdaki şekilde negatif sinyal uygulanması durumunda nasıl bağlanacağı görülmektedir.
Aşağıdaki şekil ise "pozitif tetikleme" devresidir. Transistörün Bays'ine uygulanan pozitif sinyal kollektörü GND a çeker. Bu da devreyi 2 nolu bacak üzerinden tetikler ve çıkış daha önce anlattığımız gibi High olur
Önümüzdeki ay buluşmak dileğiyle.
Ali Akyol
