Afet durumlarında AMPR ile iletişimin faydaları ve bir örnek. Diyelim ki, bulunduğunuz bölgede elektrikler kesik, sular akmıyor,
doğal gaz kesik, telefonlar çalışmıyor, araç telefonları cevap
vermiyor, cep telefonları servis alamıyor, faks yok, teleks yok…
Bulunduğunuz bölgeden hiç bir yerle bağlantı kuramıyorsunuz.
Oysa sizin ilaç ve serum ihtiyacınız var, itfaiye ve ambulans
gerekiyor, çadır gerekiyor, kurtarma ekibi gerekiyor ve belki
daha da önemlisi; bütün bu yardımların ne zaman, ne kadar,
nereye gönderilmesi  gerektiğini ilgililere bildirmeniz gerekiyor.
Acil ihtiyaç var, ama iletişim yok…!

Türkiye, doğal afet zamanlarında sürekli buna benzer durumlar
yaşıyor. Amatör telsiz dernekleri ise bu gibi durumlarda devreye
giriyor ve çeşitli biçimlerde telsiz bağlantıları kurarak yardımcı
olmaya çalışıyor. Telefonların çalışmadığı bu süreler içinde kısa
dalga alıcı-verici istasyonları kuruluyor, VHF röleler aracılığı ile
kriz masaları ve kurtarma ekipleri görüştürülmeye çalışılıyor.

ANTRAK -Ankara Telsiz ve Radyo Amatörleri Klübü- bu kez,
Düzce’de farklı bir yöntem denedi ve bu yöntemin afet zamanlarında
çok yararlı olacağı böylece kanıtlanmış oldu. Aşağıda, Düzce
Dispanseri’nin bahçesinde kurulan Telsiz-İnternet istasyonunun
kuruluş ve işletim ayrıntılarını bulacaksınız.

Deprem Akşamı… Ankara

ANTRAK üyeleri, depremi Ankara’da duydu. Klüp merkezinde
otururken yaşanan ciddi sallantı tüm üyelere “eyvah yine deprem”
dedirtti. 10 dakika sonra tüm radyo-televizyon kanalları,
Düzce-Kaynaşlı depremini haber veriyordu. ANTRAK üyeleri
işbölümü yaptı ve ilk iş olarak Ankara’daki AMPR -Amatör
Paket Radyo- istasyonlarının sırayla nöbet tutacağı bir
kriz-bilgi-iletişim istasyonu oluşturdu.

***

AMPR -Amatör Paket Radyo-; Prensip olarak bir telsiz cihazı ve
basit bir bilgisayarın 1200 baud hızında bir modem aracılığı ile yayın
yapmasını sağlayan iletişim biçimidir. Cumhuriyet Bilim ve
Teknik Dergisi’nin 479. sayısında ayrıntılı olarak anlatılmış olan
bu sistem, 9600 ve daha yüksek modem hızlarında ve UHF ve
daha yüksek frekanslarda da kullanılabilmektedir. Amatör telsiz
istasyonları, AMPR sistemleri ile Internet’e bağlanabilir,
elektronik posta alabilir/atabilir, dosya transferi yapabilir ve
WWC -World Wide Convers- olarak bilinen görüşme kanallarına
bağlanarak dünyanın çeşitli ülkelerindeki amatör telsiz istasyonları
ile direkt görüşme yapabilir. Benzer şekilde; Amatör Paket Radyo
istasyonlarının oluşturduğu BBS -Bulletin Board Service- sistemleri
ile HF, VHF ve UHF bantlarındaki amatör frekansları kullanarak,
internet erişimine gerek kalmadan, telsizle dünya çapında
haberleşme yapmak, elektronik posta göndermek, bülten
yayımlamak ve okumak mümkündür.

a. Laptop Bilgisayar (286, 386, 486… Pentium olabilir)
b. 12 Volt Jel Akü (uzun süreli kullanımlarda oto aküsü ile takviye gerekir)
c. ANTRAK yapımı 1200 Baud RF Modem ve Bağlantı Kabloları
d. 4 Watt Çıkışlı VHF El Telsizi (herhangi bir marka olabilir)
e. RG 58 (50 ohm) Anten Kablosu ve BNC Konnektörleri (2 mt – 20 mt arası olabilir)
f. İki Ağaç Arasına Gerilen (1/4 lambda) Portatif VHF Anteni (iki radyalli dikey anten)
g. İnce Gergi İpi (ucuna taş bağlanıp ağacın üstünden aşırtılacak ve gerilecek)
h. (uyumsuzluk durumlarında) Adaptör

ANTRAK, yaklaşık 10 yıl önce Türkiye’de ilk AMPR denemelerini
yapmış ve ODTÜ ile işbirliği yaparak Türkiye’nin ilk AMPR Internet
Giriş Istasyonu’nu kurmuştur. Yaklaşık 5 yıldan beri hizmet vermekte
olan ANTRAK/ODTÜ Internet Giriş Istasyonu,
TA2KA çağrı işareti ile 144.625 Mhz. frekansındadır.

Ertesi Sabah… Ankara-Düzce

ANTRAK ekibi, uykusuz bir gecenin sabahında gerekli donanımı
alarak yola çıktı. ARD -Ankara Radyo Derneği- yönetimindeki
R0 rölesi ve ANTRAK yönetimindeki R1 (Ceyhun) ve R2 (Hıdırlık)
röleleri aracılığıyla kriz masası ve ekipler arasında VHF telsiz
bağlantısı sağlanmış durumdaydı. TRAC Ankara Şubesi
yönetimindeki HF -kısa dalga- telsiz istasyonları kriz masasına ve
afet bölgesine kurulma aşamasındaydı.

***

Portatif bir AMPR istasyonunun kuruluşunda gerekli olan temel
donanım, ANTRAK tarafından afet durumlarında kullanılabilecek
şekilde önceden hazırlanmıştı. Özel kutuda bulunan donanım
listesi şöyleydi:
1. Laptop bilgisayar. 486 işlemciye sahip LCD ekranlı
cihaz. (386 hatta 286 işlemci bile yeterli olurdu.)
2. 12 Volt Jel Akü ve bilgisayara besleme kablosu. (Bölgede
elektrik kesintisi olduğu için, laptop’un kendi bataryasını şarj
etmek imkanı olmayacak. Bu ise, dışarıdan besleme ihtiyacı doğuruyor.)
3. ANTRAK <cba_x_com> yapımı 1200 baud RF modem ve
bağlantı kablosu. (Bu bağlantı kablosunun ucunda VHF telsiz
cihazına ve bilgisayarın Com Port’una girecek uygun konnektörler
olmalı. Modem çıkışı ile bilgisayar Com Port girişi birbirine
uymuyor ise kutuda mutlaka adaptör bulundurulmalı.)
4. VHF el telsizi -ICOM/O2E- (Herhangi bir marka veya model
olabilir. 4 Watt çıkış prensip olarak yeterlidir.)
5. 12 Volt Jel Akü ve VHF cihaza besleme kablosu. (Cihaz uzun
süre kullanılacağı için kendi bataryası kesinlikle yetersiz kalacak.
Ayrıca 7.2 Volt batarya yerine 12 Volt Akü beslemesi ile
cihazın çıkış takati artmış olacak.)
6. Anten kablosu ve portatif anten. <ta2cip> yapımı portatif
1/4 boyutlu anten ve 8 metre kadar RG 58 kablo. (VHF el
cihazının üzerindeki anten yetersiz kalıyor. Bu nedenle uygun
bir noktaya kurulacak hafif, yüksek kazançlı, SWR -Standing
Wave Ratio- ayarı düzgün, portatif bir antene ihtiyaç var.)
7. Jel akülerin yetersiz kalacağı durumlarda çevredeki otomobil
akülerinden besleme yapılabilmesi için 30 metre kadar besleme
kablosu ve konnektörler.
8. Portatif antenin kurulabilmesi için ince naylon ip.

Öğle Saatleri… Düzce

Kaynaşlı mevkiinde kısa bir duraklamadan sonra <ta2cip> ve
<ta2og>’den oluşan ANTRAK ekibi Düzce’ye ulaştı ve
ORDOS Arama Kurtarma Ekibi’nin kamp kurduğu Düzce
Dispanseri bahçesinde AMPR istasyonunu kurdu.
Bu istasyon saat 14:30’da faaliyete geçti ve kesintisiz
bağlantı sağladı.

***

Istasyon yeri seçilirken, Bolu’daki digital röle -digipeater- yönüne
açık bir nokta pusula ile bulundu ve iki ağaç arasında antenin
kurulabileceği uygun bir noktaya yerleşildi. Her iki ağacın
üzerinden birer ip atıldı, orta noktada iplerin ucuna anten
bağlandı ve iki taraftan ipler çekilerek anten yükseltildi.
Dispanser’den temin edilen iki küçük sehpanın üzerine, laptop
bilgisayar ve VHF el cihazı yerleştirildi, besleme, modem ve
anten kabloları takıldı. Sisteme enerji verildi ve düğmeye basıldı.
Afet bölgesi, ANTRAK AMPR ve Internet Giriş Istasyonu
aracılığıyla Türkiye’ye ve tüm dünyaya bağlanmıştı.

Bağlantı için önce TA2BOL (Bolu), sonra TA2BBS ve
TA2G (Ankara) kullanıldı. Ankara bağlantısı, Düzce’deki
AMPR istasyonunu ANTRAK/ODTÜ Internet Girişi’ne taşıdı.
Internet Girişi ise Düzce Dispanseri bahçesi ile dünya
arasında kesintisiz bir yazışma köprüsü oluşturdu.

Düzce Dispanseri’nin bahçesinde iki ağaç arasına gerilmiş
portatif bir anten ve AMPR donanımı aşağıdaki
görüşmeleri/yazışmaları sağladı:
(1) numaralı Port’tan,  Ankara’da TA2CRG ile direkt görüşme
başlatıldı. ANTRAK acil haberleşme istasyonuna verilen ilaç,
acil yardım malzemesi, ambulans, servis otobüsü, yiyecek,
giyecek, çadır ve benzeri ihtiyaç listeleri yazılı olarak Ankara’ya
iletildi ve TA2CRG bu listeleri kriz masasına bildirdi.
(2) numaralı Port’tan, Bursa TA3KK (ULRAD-Uludağ Radyo
Amatörleri Derneği-) bağlantısı sağlandı. TA3T istasyonu Bursa’dan
sürekli yardım ve destek verdi.
(3) numaralı Port’tan, Amerika Birleşik Devletleri, Boston kentine
yakın noktada bulunan kardeş klüp FARA yönetimindeki
AMPR istasyonuna “telnet” yapıldı ve WWC -World Wide Convers-
sistemine erişildi. WWC üzerinde 75 numaralı “ANTRAK/Türkiye”
kanalından tüm dünya telsizcilerine Düzce depremi hakkında bilgi
verildi, sorular cevaplandırıldı, yardım kuruluşlarına iletilmek üzere
harekete geçmeleri istendi.
(4) numaralı Port’tan ANTRAK TA2KA’ya ikinci bir bağlantı
sağlandı ve buradaki internet erişimi kullanılarak elektronik
posta -e-mail- posta kutusu faaliyete geçirildi. Türkiye,
Almanya, Belçika, Ingiltere, Arjantin, ABD, Kanada ve
Avustralya’daki çeşitli amatör istasyonlara mesaj gönderildi,
gönderdikleri mesajlar alındı…..

(… bütün bu faaliyetler, bahçede iki ağaç arasındaki portatif
antenin altında yürütüldü.)

Akşam saatlerinde bütün bağlantılar koptu. Bütün gayretlere
rağmen 2 saat kadar yeni bağlantı kurulamadı. Kablolar kontrol
edildi, aküler değiştirildi, bilgisayar programları yeniden
yüklendi fakat netice alınamadı. Bir süre sonra, AMPR istasyonunun
çevresinde parketmiş olan yardım otobüslerinin ısınmak amacıyla
motorlarını çalıştırdıkları ve floresan lambalardan oluşan iç ışıklarını
yaktıkları “keşfedildi”. Çevrede bazı dizel jeneratörler de faaliyete
geçmişti. Telsiz anteninin çok yakınında oluşan bu kirlilik,
AMPR istasyonunun Düzce-Bolu ilişkisini kopartmıştı. TA2BOL
ilişkisinin kopması ise, Türkiye ve dünya ilişkisinin kopması
anlamına geliyordu. Antenin ve istasyonun yerinin değiştirilmesinden
başka çare olmadığı, 2 saatlik uğraşıdan sonra böylece
anlaşılmış oldu..!

Dönüş…

ANTRAK ekibi, Bolu-Düzce afet bölgesinde ‘uydu telefonlarının
kullanıma sokulduğu’ haberinin ulaşmasını takiben bölgeden ayrıldı
ve Ankara’ya döndü. Basit bir AMPR istasyonu ile kurulabilmiş
olan Türkiye ve dünya bağlantıları, geleneksel HF -kısa dalga-
telsiz bağlantılarının yanısıra, AMPR ve internet giriş istasyonlarının
önemini ve anlamını bir kez daha kanıtlamış oldu.

Kriz masalarında ve afet bölgesinin uygun noktalarında kurulacak
AMPR istasyonları, amatör telsizcilerin yönetiminde kesintisiz
haberleşme yapabilecek bir potansiyele sahip. Yeter ki ilgili
kamu kurum ve kuruluşları bu potansiyelin önemini ve değerini
kabul ederek gereken önlemleri alsın.

Şimdi ANTRAK, farklı noktalarda aynı anda kurulabilecek 4 adet
portatif AMPR istasyonunu, tüm donanımı ile hazır tutuyor ve
Türkiye’de bir daha doğal afet olmaması dileği ile hazır bekliyor.

***

Bağlantı kurmak, deneme yapmak, öğrenmek ve/veya destek
olmak amacı ile ilgilenenlere aşağıdaki bilgileri vermek istiyoruz:

ANTRAK -Ankara Telsiz ve Radyo Amatörleri Klübü- TC Bakanlar
Kurulu Kararı ile “Kamuya Yararlı Dernek” statüsündedir.
(Adres: Içel Sokak 27, Yenişehir, Ankara)

ANTRAK Gazetesi, yaklaşık 2 yıldan beri internet ortamında
yayımlanmaktadır. Erişmek isteyenler; ( http://www.antrak.org.tr )
adresine bağlanabilir ve 2 yıllık tüm gazeteleri inceleyebilir.

Türkiye’de amatör telsizcilere hizmet veren AMPR Internet Giriş
istasyonları;
ANTRAK (Ankara) 44.176.1.1 * ULRAD (Bursa) 44.176.16.1 *
ARAD (Adana) 44.176.24.1 olmaktadır. Test aşamasında bazı
diğer istasyonlar mevcuttur.

TGM sertifikasına sahip amatör telsizcilerin Internet ortamında
WWC -World Wide Convers- bağlantısı icin; ANTRAK TA2KA’ya
bağlandıktan sonra < conf > yazmaları yeterlidir. Telnet yapmak
isteyen amatör istasyonların WWC bağlantısı için önce
ANTRAK/ULRAD/ARAD bağlantısı sağlaması ve oradan tekrar
WWC bağlantısı aramaları gereklidir. Ticari ISP’lerden
(44.xxx.xxx.xx) amatör server’lere direkt bağlantı yapılamayabilir.
WWC’de 75 numaralı kanal;Türkiye/ANTRAK kanalıdır.

Ankara’da hizmet veren amatör BBS istasyonları TA2G ve
TA2BBS 144.625 Mhz. frekansındadır. Diğer sistemlere
144.650 ve 144.675 Mhz. frekanslarından ulaşılabilir.

* (TA2CIP), mimar, ODTÜ/1969. ANTRAK Yönetim Kurulu Üyesi.
Yazışma adresi:
Ahmet Sönmez, MAP Organizasyon AŞ. Bayındır sokak 48/C
Yenişehir, Ankara
Telefon: 312.419 40 41  Faks: 312.417 08 96
e-mail: ta2cip@antrak.org.tr