Dublekser

Telsiz rölelerinin en hassas parçası olan dublekse üniteleri evde yapılamilir mi? İnanması güç ama bu sorunun cevabı evet! Bu çeviride isin incelikleri ve dublekserin yapımı ve ayarı var.

Başlangıç
Web sayfasına gelen soruların çokluğu yüzünden duplexer ve kaviti filtre konusunda bu makaleyi yazmaya karar verdim. Dublekser ve kuzeni Diplexer (aynı olmadıklarına dikkat edin) basit elektrik filtreleridir. İstenmeyen sinyalleri durdurarak, aynı anda, aynı anten üzerinden sinyal gönderip almamıza imkan verirler.
(Diplexer aynı antene iki farklı sinyal göndermek içindir).

Elektriki olarak bir duplexer,dar ayarlı bir rezonans devresi kullanarak vericiyi alıcıdan izole eden bir cihazdır. Böylece verici alıcıyı enterfere etmeden her ikisi de aynı anda tek bir anteni kullanabilir. Bu arada verici ile alıcı frekansları arasında fark olması gerektiğinide unutmayalım, bu fark 2 metre bandında 600 Khz, 70 cm bandında ise 5 Mhz'dir.

Diplexer'lar sıkça hatalı bir şekilde dublekser ile karıştırılır, bir diplexer'ın en yaygın kullanımı çift bandlı bir mobil cihazın anten çıkışlarını tek bir anten kablosu ile tek bir antene bağlanması şeklindedir. Diplexer'lar rölelerde kullanılan dublekser'lardan tamamiyle farklı ve daha basit yapılıdırlar. Dublekser'lar dar band geçiren ve durduran cihazlar olmasına karşılık diplexer'lar ise basit bir yüksek ve alçak geçiren filtrelerin birlikte bağlanmış halidir.

Dublekser türleri
Bir duplexer yapmanın bir kaç değişik yolu vardır. Hibrit (karışık) bağlı, notch (çentik) kavitili ve band geçiren/band durduran yapılışları en çok kullanılanlarıdır.
Hibrit linkli olanı amatör hizmetlerde nadiren görülür, hem kaviti hem de faz hatlarının birlikte kullanıldığı sistemdir. İlgilenenler ARRL el kitabında bu konuda mükemmel açıklamalar bulabilirler.

Yıllardan beri bu el kitabında altı kavitili notch dublekser planları bulunuyor ve nasıl yapılacağı konusunda çok iyi açıklamalar var, ben yaptım ve çalıştı fakat şunu da gördüm ki bu modelin ayarı oldukça zor, gürültülü ve fazla kararlı değil, yapmanızı tavsiye etmem. Bazılarının o modeli yaptığını biliyorum ama daha iyi ve daha kolay ayarlanabilen modeller artık mevcut.

Benim için bütün zamanların favori dublekser modeli Wacom 8 inçlik, dört kavitili Band geçiren/Band durduran'dır. Tek kötülüğü pahalı oluşudur, bu yazı hazırlandığı zaman yaklaşık 900 $ kadardı. Wacom daha geniş, daha iyi dizayn edilmiş ve yüksek kalite faktörlü 4 tane kaviti ile 6 kavitili notch duplexer performansını
elde etmiştir.

wacom tanımı

Şekil 1 seri bağlı 2 kavitinin verici çıkışına ve seri bağlı diğer iki kavitinin de alıcı girişine nasıl bağlandığını gösteriyor.Bu iki grubun diğer uçları ise bit "T" konnektörle anten besleme hattına bağlıdır.

Her kaviti iki fonksiyona sahiptir,birnci olarak istenilen sinyali geçirmelidir (Band geçiren filtre) ve ikinci olarak da istenmeyen sinyali mümkün olduğu kadar çok durdurmalıdır (Band durduran- notch filtre). Tipik bir verici kavitinin ideal davranış grafiği şekil 2 de görülmektedir. Dikkat ederseniz, verici frekansı olan 145.37 Mhz deki sinyalin hemen hemen tamamı geçmekte ve 600 Khz aşağıdaki alış frekansında ise derin, dar bir bastırma (-30 dB civarı) meydana gelmektedir.

Alıcıya bağlı diğer iki kavitinin çalışmasıda aynıdır, sadece band geçirme frekansı 144.77 Mhz ve band durdurma frekansı 145.37 Mhz olarak ayarlanmıştır.
Böylece verici kavitiler vericinin geniş bandlı RF gürültüsünü alıcıdan uzak tutarlar ve alıcı kavitiler de vericinin RF gücünün alıcıya ulaşmasını önlerler.

Dikkat ederseniz, vericiler sadece istenilen frekansta enerji göndermezler ayrıca merkez frekansının önemli bir miktar dışına kadar beyaz gürültü (hışşşşş) denilen geniş bandlı bir FM gürültüsü de yayarlar. Nadiren de olsa eğer vericiniz fazla beyaz gürültü üretirse, bunun kavitiler ile tamamen ortadan kaldırılması mümkün değildir ve bu vericinin rölede kullanılması da uygun olmaz.

nasıl çalışır
Aynı anda hem gönderme ve hemde alma yapmanıza imkan veren bu sihiri nasıl gerçekleştirirler?
Şaşırıtıcı bir biçimde, bir duplexer kavitisi dikkatlice ayar edilmiş basit iki rezonans devresidir. Elektriki olarak çok basit olan kavitide, rezonans devrelerinden biri band geçirmek diğeri de band durdurmak üzere hazırlanmıştır. Verici ile alıcı arasında daha fazla ve yeterli izolasyonun sağlanması için en az seri bağlı iki kaviti kullanılır. Tek bir kaviti yeterli bastırmayı yapamaz.

Duplexer'ların karmaşıklığının sebebi istenilen mekanik tasarımdan olayıdır. Meseleyi biraz basitleştirmek için sadece bir kavitiyi inceleyelim, nasıl olsa hepsinin özelliği aynıdır.
Şekil 3'de görüldüğü gibi kavitinin gövdesi ve içindeki ayar silindiri L1 ve C1 den ibaret paralel bir ayar devresidir. RF enerjinin kavitiye aktarılması L2 ve C2 tarafından gerçekleştirilir.

İki metre için tasarlanmış bir bobinli ve bir kondansatörlü bir rezonans devresi çok küçük olabildiği halde niçin büyük boyutlu bir kaviti kullanmalıyız ? Sorunun cevabı rezonans devresinin kalitesinde saklıdır, yani ayar devresinin "Q" faktöründedir. Küçük bir bobin ve kondansatörün Q faktörü rölede kullanılacak özellikten çok uzakta, çok düşüktür, dolayısıyla rölelerde kullanılamazlar. Yani yeterince keskin bir ayar yapılamaz, band geçirmesi çok geniş, band durdurması ise çok yetersizdir.

Kullanılan bobinin sarım sayısını azaltıp, çapını artırdıkça ve daha büyük değerde bir C1 kondansötörü ile aynı frekansta ayar yapabiliriz, bu durumda Q faktörü artar ve daha keskin ayarlama yapılabilir, ilginç bir durum gerçekleşir. Eğer bu işleme devam edersek bobinimiz ayarlı bir 1/4 dalga boyuna ulaşır, kondansatör geniş bir metal tank ile yer değiştirir (Kaviti). Daha geniş ayar çubuğu ve kaviti ile daha yüksek "Q" kalite elde edilir. Yani 8 inç'lik bir kaviti 3 inç'lik bir kavitiden daha yüksek bir Q'ya sahip olarak çok daha iyi sonuçlar verecektir.

Böylece bizim rezonans devremiz 25" boyunda ve yaklaşık 8" çapında bir kaviti (Şekil 4) olacaktır. Kavitinin gövdesi C1, içerideki ayar çubuğu L1 (1 1/8" çapında, boyu 18" – 25" arasında değişen bakır veya pirinç bir silindir) olarak görev yapar ve ayar çubuğunun boyu değiştirilerek istenilen frekansta Band geçiren olarak alıştırılır.

Şekil 3'e tekrar bakalım, burada L2 kavitinin üstünden içeri giren ve bakır tel veya şeritten yapılmış bir (loop) halkadır, şekil 4'de görüleceği gibi U harfine benzeyen bir görünüşü vardır. Bu aktarıcı halkanın büyüklüğü ve pozisyonu kavitiye aktarılacak enerjinin miktarını belirler. Son olarak da L2 halkasıyla birlikte çalışan rezonans ayar kondansatörü
C2 bulunur. L2 ve C2 birlikte seri rezonans ayar devresi oluştururlar. C2 kavitinin (notch) band durduran frekansını belirler.
Şekil 4'e ait açıklama: Passband Tuning Adj=Band geçiren ayar vidası ,RF connection=RF bağlantısı, RF coupling loop=RF aktarıcı halka, Dielectric variable capasitor=Yalıtkanı ayarlı kondansatör, Fixed tuning plunger=sabitlenmiş ayar çubuğu, Movable tuning plunger=Hareketli ayar çubuğu,Notch tuning adj. movable dielectric rod=Hareketli yalıtkan çubuğu ile band durdurma (notch) ayarı

evde bir lehimci var mı ?
Evet şimdi çok basit bir elektrik tasarımına sahibiz! Bundan sonra hepimizin problemi mekanik olarak parçaların yapılmasıdır. Herşeyden önce kavitinin gövdesini yapmalıyız, bakır, alüminyum veya pirinç, üst parça ile gövde elektriki olarak kaybı düşük bir şekilde birleştiği sürece hepsi kullanılabilir ve kaviti gövdesi alt parçanın vidalanması veya perçinlenmesi ile kapatılabilir.

Sabit ayar çubuğu dış çapı 1 3/8 inç,boyu 18 inç olan sıradan bir bakır borudur. İç kısmında, 20" uzunluğunda 1/4" diş çekilmiş bir ayar vidasının ucuna bağlı hareketli ayar çubuğu bulunur ve 1" dış çapı olan bu 7" boyundaki bakır silindir (hareketli ayar çubuğu) sabit ayar çubuğu içinde aşağı-yukarı hareket ettirilebilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, sabit çubuk ile hareketli çubuğun birbiriyle temas halinde olmaları gerektiğidir, sabit çubuğun açıkta olan alt ucuna esneyebilen özellikte pirinç bir parça eklenerek bu iş yapılabilir.

Sonra bütün bu parçalar gümüş ile kaplanır, bu çok çok önemlidir, çıplak bakır 2 metre bandında kaviti yapmak için kaybı çok olan bir maddedir. Ayrıca RF sinyallerinin dolaşacağı bakır yüzeyler oksitlenmeden dolayı elektriki bağlantının zayıflamasına sebep olacaktır ve bu durum genellikle hareketli parçaların birleşme yerlerinden kaynaklanan gürültü sebebi ile kavitinin hemen hemen hiç ayar tutmamasına sebep olur.

Unutmayın ki dublekser'da toplam kaybı 3dB'den az tutmak zorundayız, bu yüzden gövdenin dış yüzeyi dışındaki bütün parçaların gümüş ile kaplanması kavitilerin verimliliği bakımından önemlidir.

Son husus C2 kondansatörüdür, basit bir değişken kondansatör (varyabl) ayarlama için çok kritik olurdu. Wacom çok akılcı bir uygulama ile dielektrik sabitini değiştirerek bu problemi halletti, temel prensibe geri döndüğümüzde, hatırlarınız ki bir kondansatörün kapasitesini iki faktör belirliyordu, 1-Armatürlerin yüzey büyüklüğü, 2-Armatürler arasındaki maddenin dielektrik sabiti.İşte Wacom'un yaptığı da ayarlı kondansatörlerdeki armatürleri hareket ettirerek kapasiteyi değiştirmek yerine aralarındaki yalıtkan maddeyi hareket ettirerek dielektrik değerini değiştirmekten ibarettir.

Wacom kondansatöründe armatürlerden birisi iç çapı 1/2 ", boyu 11" olan pirinç tüp(kondansatörün dış parçası), diğeride aynı boyda dış çapı 1/8 " olan bir bakır çubuktur (kondansatörün iç parçası). Ve bu iki parçanın arasında tatlı sıkı bir şekilde hareket ettirilebilecek plastik, teflon veya benzeri bir tüp. Bu plastik silindirin pozisyonunu değiştirerek yani diğer iki parça arasında içeri-dışarı hareket ettirerek kondansatörün kapasitesi değiştirilir.

Kondansatör ve aktarma halkası (üçüncü şekle bakınız) seri rezonans devresi oluştururlar. Bu devrenin rezonans frekansı durdurulacak olan sinyalin frekansını belirler. Wacom tasarımının en güzel tarafı bu akılcı değişken kondansaröe ile durdurulacak frekansın tam olarak ayarlanabilmesidir. Uğraştığım diğer kaviti tasarımlarında band geçiren ve band durduran frekanların ayarı çok zor olmaktaydı.

sabit sıcaklık
Bir diğer problem de sabit sıcaklık elde etmektir. Eğer kavitiler sıcaklık kontrolu olmayan bir yerdeyse sıcaklıktaki değişme metallerin genleşmesine veya büzülmesine sebep olur, böylece kavitinin ayarlarında değişiklikler meydana gelir. Wacom ayar vidasını INVAR adı verilen ve sıcaklık değişimlerini telafi eden özel ve pahalı bir alaşımdan imal ederek bu sorunu çözmüştür.

Eğer kendi yaptığınız duplexer'ı 20 santigrad derecede ayarlar ve yaklaşık aynı sıcaklıkta muhafaza ederseniz sıcaklık değişiminden dolayı tekrar ayarlamanız gerekmez, fakat yine uygulamada gördük ki evde yaptığımız duplexer ısıtılmayan bir binada görevini yerine getirmektedir, veya en azından kullanıcıların şikayet etmeyeceği kadar iyi çalışmaktadır.

aktarma
Dublekser tasarımında sonraki konu RF sinyalinin değişik parçalar arasında aktarılmasıdır. Bu iş elektrik dalga boyu 1/4 olan coaksiyel hatlarla yapılmaktadır.
Eğer daha yüksek frekanslar kullanan kurumların ıskarta kavitileri ile çalışıyorsanız aktarma kablolarını daha uzun olanlar ile değiştirmek zorunda olabilirsiniz.
Bu durumdada kavitileri ayarlayıp havada test edin, yeterli izolasyon sağlanamazsa yeni bir kablo seti yaparak denemelisiniz.

Koaksiyel kabloda hareket eden RF dalgasının boyu havadaki dalga boyundan daha kısadır, çünkü RF dalgası boşlukta ışık hızı ile yayılırken başka bir ortam içindeki yayılma hızı daha düşük olacaktır ve bu da dalga boyunda azalmaya sebep olur. Boşluktaki dalga boyu ile koaksiyeldeki dalga boyu arasındaki fark hız faktörü (velocity factor) diye isimlendirilir. ARRL el kitabı değişik koaksiyel kablolara ait hız faktörlerini ve çeyrek dalga boyunun doğru hesaplanması ile ilgili örnekleri vermektedir.

Bağlantı kablosunun seçimi önemlidir. Koaksiyel kablonuz çift blendajlı ve %100 sarımlı olmalıdır. Eğer bulabilirseniz çift blendajlı Teflonlu koaksiyel en iyisidir.
Yüzlerce watt ile çalışmadığınız sürece koaksiyelin çapı geniş olmamalıdır zira boyları o kadar kısadır ki hissedilir bir kayıp oluşmaz.

konnektörler
Duplexer bağlantı parçalarına (konnektörlere) özel bir dikkat göstermelisiniz. Sebebi bilinmeyen pek çok gürültü problemi aslında koaksiyel konnektörlerinden kaynaklanmaktadır. Benim favorim olan Wacom UHF konnektörler kullanmaktadır. Önemsiz bazı gürültü problemlerini UHF konnektörleri temizleyip sıkıştırmak suretiyle kolayca halledebilirsiniz.

Eğer seçme şansım olsaydı N veya BNC konnektörleri kullanırdım. N konnektörler en iyisidir, biraz daha pahalıdır ama kayıpları çok azdır ve onlarla ilgili bir gürültü problemini hiç duymadım. Bu arada gümüş kaplı Amerikan malı konnektörler kullanmaya özen gösterin, konnektör kalitelerinde farklar vardır. Diğer bir önemli husus UHF dirsek konnektör kullanmayın, bunlarla ilgili bir sürü sorun yaşadık ve gördük ki çoğu konnektör gibi değil de RF şokları gibi çalışıyor ve sistemdeki kayıpları arttırıyor.

ayarlama
Karşılaştırıldığında band geçiren/band durduran kavitinin ayarlanması geleneksel band durduran (notch) kavitiye göre daha kolaydır.
Kavitinin ayar çubuğu band geçiren frekansını ayarlar, burada kavitiden mümkün olduğu kadar çok RF sinyalinin geçmesi istenir.
Ayarlı kondansatör C2 band durduran frekansı ayarlamak içindir. Band geçiren ve band durduran kavitiler alma ve göndermede birbirinin zıttı olduğu için önce her bir kaviti üzerine geçireceği ve durduracağı frekansları yazın,

 ÖRNEK:  ALICI KAVİTİLER       Pass 144.77 MHz     Reject 145.37  VERİCİ KAVİTİLER      Pass 145.37 mHz     Reject 144.77 

Bir kavitiyi ayarlamanın en kolay yolu bir rf sinyal jeneratörü ve spektrum analizörüne sahi
p FM servis monitörü kullanmaktır. Eğer mümkünse bu ekipmana sahip birilerini bularak ayarlarınızı yapın, değilse oldukça iyi çalışan basit amatör metodlarını kullanırsınız olur biter. Sadece daha dikkatli davranmanız gerekir.

İhtiyacınız olan kararlı bir sinyal jeneratörü ve RF genişliğini ölçme metodudur, En azından 1 volt'luk RF üretebilen eski model bir ayarlanabilir rf sinyal jeneratörü pekala kullanılabilir. Kavitilerin ilk defa yapılacak band geçirme ayarını hızlıca yapmak için kullanabilirsiniz. Daha güçlü bir sinyal kaynağı olarak bir el cihazı kullanılabilir.

El telsizi ile birlikte RF watt metre kullanılarak band geçiren frekans ayarlanabilir. Band durduran frekans ayarında ise basit bir RF voltmetre veya RF prob kullanılması iyi olur. Bu arada HT'nizi kızartma yapmak istemiyorsanız, ayar işlemi sırasında gerçek frekansı oturtuncaya kadar kavitiye ne kadar güç verdiğinize dikkat edin !

RF prob ile kullanacağınız voltmetrenin eski model analog-iğneli volmetre olması ayarların oturtulmasında daha kolay belirleme imkanı verir.

bir defada bir kaviti
Sadece bir kaviti bağlayarak başlayın, kaviti girişine belirlediğiniz geçecek sinyali uygulayın ve ayar vidasını çevirerek voltmetrede bir yükselme yakalamaya çalışın, ayar çubuğunun aşağı inmesi daha düşük frekansı geçirecektir, yukarı çıkması ise daha yüksek frekansı geçirecektir.

Bu ayarlama ilk kaba ayar işi olduğu için mükemmel sonuç almaya alışmayın. Birinci kavitiyi ayarladıktan sonra seri olarak ikinciyi de bağlayın ve aynı işlemi tekrarlayın. Sonra diğer frekansta geçişe müsaade edecek olan ikinci grup kavitileri de kendi frekanslarında aynı yöntem ile ayarlayın.

Şimdi kaba ayarları yapılmış olan kaviti gruplarını bağlantı kabloları ile birleştirip dublekser'ı kurun. Anten bağlantısı yerine şekil 5'de görüldüğü gibi bir dummy load ve wattmetre bağlayın. El cihazınızı verici kavitilerin geçireceği frekansa ayarlayın, buradaki örnekte 145.37 Mhz ve verici kaviti girişine bağlayın, el cihazınızın mandalına basın ve kavitileri en fazla güç geçirecekleri şekilde ayarlayın.

HT'yi alıcı kavitilerin girişine bağlayın ve frekansınıda alıcı kavitilerin geçireceği frekansa ayarlayın (burada 144.77 Mhz) ve az önceki işlemi bunlarla da tekrarlayın.

band durdurma (notch) ayarı
Notch ayarı biraz daha zordur. Daha önce kullandığınız wattmetreden çok daha duyarlı bir dedektör gerekir, eğer el cihazınız yetrli güçte sinyal verebiliyorsa basit bir rf prob kullanılabilir. Dummy load ile kavitilerin arasındaki wattmetreyi çıkarın ve yerine bir "T" connektör bağlayıp "T" nin boştaki ucuna RF probunuzu ekleyin.

Cihazınızı verici kaviti girişine bağlayın ve frekansını durdurulacak olan frekans olarak ayarlayın, bu örnekte 144.77 Mhz, mandala basın ve ayarlı kondansatörün ortasındaki plastik silindiri yavaş yavaş içeri dışarı hareket ettirerek RF probdaki voltmetrede mümkün olduğu kadar düşük değer yakalamaya çalışın, bu arada başlangıç için el telsizinin gücünü düşük tutun, ilk ayarlamadan sonra gücü artırıp tekrar kontrol edebilirsiniz.

Bu fotoğrafta SEITS el yapımı duplexer'ın ayar yapma tezgahı görülmektedir.
İşin pekçoğu basit ekipmanlar ile yapıldı,teşekkürler N0LBG,K0VM..

Daha sonra benzer işlemi diğer frekansı kullanarak alıcı kavitiler ile tekrarlayın.

Eğer herşey yolunda gittiyse kavitileri %99 ayarlamış olmalısınız. Şimdi tekrar başa dönerek her iki kaviti setini de hem band geçiren hem de band durduran frekaslarında bir kere daha ayarlayın. Alıcı ve verici kavitilerinde band geçiren frekanstaki kayıpları hesaplayın, 3dB'den fazla olmamalı, hatta 2db'den az olmalıdır.
Kayıpların fazla olması durumunda ayarlarınızı tekrar gözden geçirin veya bağlantı kablolarındaki ve konnektörlerdeki kayıpları araştırın.

Bu tür duplexer'ı sevmemin başlıca nedeni ayarının kolay oluşudur, ayrıca röleye takıldığı zaman genellikle ayarlarıyla oynamak gerekmez. Nadir olarak alış hassasiyetini artırmak, bastırmayı azaltmak için band durduran ayarlarıyla oynamak gerekebilir.

beyaz gürültü
Duyduğuma göre bir çok röle, alıcılarında işitilebilen bir beyaz gürültüye (hışırtı) sahip, gerçek hayatta mükemmelliği yakalamak zordur. Buradaki endişem normalde görüşebileceğiniz en düşük sinyalin bu gürültü tarafından örtülmesidir.

Mesela, diyelim ki verici kapalı olduğunda alıcıya gelen 0.25 uV'luk bir sinyali rahatça duyabiliyorsunuz ve verici çalışmaya başladığında gürültü seviyesi 2dB artar, bu son ayarlama işlemleri yapıldığında beklenecek bir durumdur, eğer verici tetiklendiğinde bu sinyal tamamiyle yok oluyorsa, aşırı bastırma vardır ve sistemde hala bazı problemler olduğunu gösterir

kendi duplexer'ınızı yapma

Evet SEITS el yapımı, kendi 2 metre duplexer'ını yaptı ama kolay olmadı, işin çoğunu Harvey-N0LGB yaptı ve " bir daha mı ? asla " diyor. Kavitilerimiz 1/4" kalınlığında ve 10" çapında bakır borudandır. Band durduran (notch) kondansatörleri şekilde gördüğünüz gibi üst kapağa dik olarak bağladık, böylece bazı dirsek konnektörlerin olumsuzluklarını ortadan kaldırdık. İçerideki parçaların hepsi gümüş kaplıdır, bu kavitiler IOWA şehrinde, IA 145.47 link rölesinde kullanılmaktadır ve ısıtması olmayan bir binada kararlı olarak, çok iyi çalışmaktadır. Wacom kusura bakmasın.

Kendi dublekser'ınızı yapabilirmisiniz ? Cevap evettir, ama kolay değildir. Gerekli olan bütün malzemeleri hazır olarak bulamazsınız, bazı parçaları tornada yapmanız veya yaptırmanız gerekir ve uygun test cihazlarına sahip olmanız gereklidir.

Daha önce de söylediğim gibi kaviti içerisindeki parçaların ve gövdenin iç yüzeyinin gümüş ile kaplanması son derece önemlidir, böylece kavitilerin performansları
istenilen seviyeye getirilebilir ve tek bir anten sistemi kullanılabilir, aksi takdirde bu parçalar biraz ince demir talaşı ve arap sabunu ile yapılan bir karışımla güzelce ovularak parlatılırsa ve iki anten kullanılırsa, başka bir bakım yapmadan 1-2 sene kullanabilirsiniz, sonra parçaların tekrar güzelce temizlenip parlatılması gerekir.

mektuplaşma
This article is the product of the mind of David Metz, WA0AUQ. If you have questions or want further information, you can email Dave.

Bu makale WA0AUQ, David Metz'in düşünce ürünüdür.Sorularınız varsa veya daha fazla bilgi istiyorsanız David'e email yollayabilirsiniz.

tercüme eden: Mehmet Şavluk ta3dg