Kapı Alarm Sistemi
Kaynak: RED Free Circuit Designs
Bu devre kapı koluna monte ediliyor.
Kapı koluna dışarıdan birisi dokunduğunda “BİP” diyor.
TA2CIP Ahmet Sönmez tercüme ediyor ve (eğer varsa) kendi yorumlarını (parantez içinde italik olarak) ekliyor.
(“Hook” denen şey “Askı” değil, kapı koluna bağlantı. “Atkı” da denebilir.)
Parçalar:
R1______________1M 1/4W Direnç
R2______________3K3 1 or 2W Resistor (Açıklamalara bakılacak)
R3_____________10K 1/2W Trimmer Cermet (Açıklamalara bakılacak)
R4_____________33K 1/4W Direnç
R5____________150K 1/4W Direnç
R6______________2K2 1/4W Direnç
R7_____________22K 1/4W Direnç
R8______________4K7 1/4W Direnç
C1,C2__________10nF 63V Seramik veya Polyester Kondansatör
C3_____________10pF 63V Seramik Kondansatör
C4,C6_________100nF 63V Seramik veya Polyester Kondansatör
C5______________2΅2 25V Elektrolitik Kondansatör
C7____________100΅F 25V Elektrolitik Kondansatör
D1,D2,D4_____1N4148 75V 150mA Diyot
D3_____________5 or 3mm. Kırmızı LED
Q1,Q2,Q3,Q5___BC547 45V 100mA NPN Transistör
Q4____________BC557 45V 100mA PNP Transistör
L1____________ (Açıklamalara dikkat)
L2____________ 10mH küçük bobin
Kapı Kolu Bağlantısı _____ (Bkz. Açıklamalar….)
BZ1___________ “Piezo sounder” (3KHz osilatör ile…)
SW1,SW2________SPST küçük sürgülü anahtar
B1______________9V PP3 Batarya
PP3 Batarya bağlantı parçası
Bu Devre Ne İşe Yarar?
Diyelim ki bir kapınız var ve bu kapının metal bir kapı kolu var. Bu devreyi kurarsanız, kapı koluna dışarıdan dokunulunca devre BİP sesi çıkartıyor ve/veya bir adet LED yakıyor. (Yalıtkan eldivenle dokunan olursa çalışmaaAaaZ.) Alarm sesi, devre kapatılıncaya kadar devam ediyor. Devre, plastik veya tahta bir kutunun içine kurulacak ve kutu, kapıya monte edilecek. Kutunun üzerinden çıkan kalın bir kablo ile metal kapı koluna atkı yapılacak. Devredeki hassasiyet kontrol imkanının geniş olması nedeniyle, çok çeşitli kapılarda, kapı kollarında ve kilitlerde başarıyla kullanılabiliyor. Kapıdaki kilit mekanizmasının taş, tuğla beton gibi duvar malzemesiyle temas halinde olduğu durumlarda bile devre güvenilir bir biçimde görev yapabiliyor. Metal kapılarda ise durum biraz farklı. (Ya çalışır ya da çalışmaz.) Devredeki LED, özellikle deneme ve montaj aşamasında çok yararlı oluyor.
Nasıl Oluyor da Çalışıyor ? :
Q1 transistörü ‘bağımsız osilatör’ durumunda. Çıkış sinyali, Q2 transistörünü doyma noktasında tutuyor, böylece Q3 ve LED “off” durumunda. (Sessiz ve sakin bekliyorlar.) Gelen ziyaretçinin eli, metal kapı koluna dokunduğunda, atkı bağlantısı nedeniyle devreye de dokunuyor. Ziyaretçinin vücut kapasitansı devreye girince, Q1’in osilasyonu bastırılmış oluyor. Bu durumda Q2, doygun durumdan düşüyor ve transistör iletken durumunu kaybediyor. Bu durum karşısında akım Q3’ün baz bacağı yönüne dönüyor ve D3 LED yanıyor. SW1 anahtarı kapalı ise, Q4 ve Q5’in oluşturduğu bağımsız devre tetikleniyor ve BZ1 sahneye çıkarak BİP diyor. Diyelim ki ziyaretçi elini kapı kolundan çekti. Bu durumda LED sönüyor ama Q4 ve Q5’in bağımsız işlevi nedeniyle BİP sesi devam ediyor. BİP sesini kesmek için SW2 anahtarının kullanılması gerekiyor. R3 direnci (Trimmer), hassasiyet kontrol aracı olarak görev yapıyor. (Yani kapının cinsine, kapı kolunun metal cinsine, kilit mekanizmasının niteliğine bağlı olarak ayar yapmanıza imkan veriyor.)
Yardımcı Açıklamalar :
· L1 bobini, 0.4 mm emaye bakır bobin teli ile R2 direncinin üzerine 20-30 tur olarak sarılacak ve direnç bacaklarına lehimlenecek. Kullanacağınız direncin 1W veya 2W cinsinden olması durumunda elbette boyu 13mm ile 18mm arasında, çapı da 5mm – 6mm arasında değişecek. Bobin sargısını direnç boyunca devam ettirin, son (bağlantı) turlarındaki sayı çok önemli değil.
· Atkı bağlantısı için, izolesiz, 1mm – 2mm çapında, 5cm – 10cm tel kullanabilirsiniz (yazar sarı/pirinç öneriyor ? ama çok kritik bir durum olmadığını da ifade ediyor.)
· Eğer bu cihazı sık sık bir kapıdan diğerine taşıyarak, birden fazla noktada kullanmayı düşünüyorsanız, R3 trimmer direnci basit bir lineer potansiyometre ile değiştirip, (ayar amacıyla her seferinde kutuyu açmamak için) potansiyometrenin ayar düğmesini kutunun dışına alabilirsiniz.
· Devreyi çalıştırmak ve ilk ayarlarını yapmak için, kapı kapalıyken kutuyu monte edin, kapı koluna atkıyı yapın, SW1 anahtarını açın ve R3 direncini LED yanıncaya kadar ayarlayın. Sonra biraz geri döndürüp LED’i söndürün. (Yani eşik ayarını kendiniz yapın.) Tam bu ayar noktasında, kapı koluna elinizi değdirdiğinizde LED’in yanması, elinizi çektiğinizde ise LED’in sönmesi gerekiyor. Bu ayar bittikten sonra SW1’i kapatırsanız, kapı koluna dokunduğunuzda BİP sesi devreye girecektir. Bu BİP sesi, SW2’yi açıncaya kadar devam eder.
· Normal şartlar altında, devreye enerji verirken SW1’in açık olması gerekiyor. Bütün ayarlar yapıldıktan ve devre çalışır hale getirildikten sonra SW1’i kapatabilirsiniz. Bu yöntem, istenmeyen BİP seslerini önleyici bir önlem olarak değerlendirilmelidir.
· (Aynı, veya benzer devre mantığını kullanarak başka neler yapılabilir ??? ANTRAK okurlarından özgün proje tasarımları bekliyoruz. Düşünün, yapın, gönderin, yayımlayalım.)
· (Benim aklıma gelen, vatana, millete faydalı, çok hayırlı bir proje var; Acaba ben bu devreyi yapsam, dış kapının en alt noktasına, kapı kolu yerine, içten ve dıştan küçük metal plakalar koysam. Bizim kediyi de yoğunlaştırılmış bir kurs düzeni içinde eğitsem… Kapının altına kedinin girebileceği büyüklükte sürgü kapaklı bir delik açsam ve kapağı bu devreden tetiklenecek şekilde bağlantı kursam… Bizim kedi hanım –Anastasia- eve girmek veya evden çıkmak istediğinde patisiyle metal plakaya dokunsa… LED’in yanması yerine, delikteki sürgülü kapak ZORT diye açılsa ve mesela 30 saniye açık kalacak şekilde bir ‘timer’ devresiyle beslense… Acaba çalışır mı? Acaba bizim kedinin vücut kapasitansı devreyi tetiklemeye yeterli olur mu? Acaba plakaya dokunmadan önce, düzgün temas sağlamak amacıyla, bizim kedinin patisini yalaması gerekir mi? Diyelim ki bu proje başarılı oldu, acaba günlerden bir gün eve geldiğimde, bizim kediyi yarı belinden kapakta kıstırılmış şekilde bulur muyum ?? Ne dersiniz sayın okurlar ? J Hadi çözün bu problemi, yapın bir proje… Hem ben kurtulayım bu dertten hem de ANTRAK Gazetesi güzel bir proje daha kazansın.)
Ahmet SÖNMEZ
ta2cip@antrak.org.tr
