Kolineer Anten
Oldukça güzel bir anten, yapmak için biraz uğraşmak gerekiyor ama iyi bir yardımcınız olacak, bu yazı! Sevgili Amatörler,
Bu ay da kendi imkanlarınız ile üretebileceğiniz bir kolineer anten yapımı
için beraberiz.
Yazıda özellikle; yönlendirilmemiş olması ve yüksek kazancı nedeniyle
tekrarlayıcı (Repeater) istasyonlar için kullanımı çok uygun olabilecek, rüzgar
direncinin küçük olması nedeniyle az bakım isteyen, çetin hava şartlarına
dayanıklı, kule veya yüksek bina uzerinde montaj için geniş alan
gerektirmeyen ve standart test dipolüne göre kullanılacak eleman sayısıyla
değişen 3 ila 10 dB kadar daha fazla kazaçlı olarak yapılabilecek bir anten
sunulmaktadır. Bu antende bant gelişliği 70 cm bandında 10 MHz dolayında;
23 cm bandında ise 25 MHz dolayındadır.
Anten için gereken malzeme :
RG213 veya benzeri 50 ohm kablo, bu kablo içinin kolayca ancak boşluksuz
girebileceği boyutta bakır boru, 20 mm çapında bakır boru, 3 veya 4 mm
kalınlığında prinç çubuk, sert köpükten levha, sert plastik veya fiberglas boru,
mesnet borusu, kelepçeler, şase tipi anten konnekterü ve havya, lehim,
eriyen plastik tutkal, maket bıçağı, testere gibi yardımcı malzemeler.
Bu malzemelerin miktarları üretilecek antenin çalışma frekansına göre
verilen şekil ve formüllerden hesaplanacaktır.
Genel Bilgiler :
Anten ana elemanları ½ dalga boyunda bölümler halinde sert tek damarlı
koaksiyel kablo içinden faydalanılarak yapılacaktır yani koaksiyel kablonun
dış plastik koruyucusu ve tel örgülü kılıfı sıyrılarak çıkarılacaktır . Eleman
boyları istenen merkez frekans için şekilde anlatıldığı gibi hesaplanacaktır.
Burada dikkat etmeniz gereken husus kullanılacak kablo yalıtkanının cinsine
göre değişen kablo üreticilerinin standart tablolarında verilen hız faktörü
(Velocity Factor) değerinin doğru alınmasıdır. (Bu değer RG213 kablo
yalıtkanı için 0.66 dır.) Elde edilen kablo içleri bakır borulara takılarak sert
elemanlar elde edilecektir. Bu sebeple bakır boru çapları uygun
seçilmelidir. Bakır boru, kablo içi ve kablo damarı boylarının uygun ölçülerde
kesilmesine dikkat edilmelidir.
Üretilecek ana elemanların sayısı antenden istenen kazanç ile ilgilidir.
4 eleman yaklaşık 3.5 dBd, 8 eleman 6 dBd, 18 eleman 9 dBd,
21 eleman 10 dBd kazanç sağlamaktadır.
Bu elemanlara ek olarak en tepede ayrıca ¼ dalga boyunda
bir eleman ile tam tepede ¼ dalga boyunda 3-4 mm
kalınlığında prinç bir çubuğa ihtiyacınız vardır. DİKKAT : Bu prinç çubuk
boyunun hesabında hız faktörü dikkate alınmaz.
Antenin yapımı :
A- Öncelikle istediğiniz kazanca uygun sayıda ana elemanın bakır borularını
keserek yapınız. Şekilde verilen merkez frekanslarda anten yapılacak ise
ölçüler doğrudan alınabilir. Eğer başka bir frekans isteniyorsa formülden
faydalanınız. Kullandığınız kablo cinsine göre belirleyeceğiniz hız faktörünü
kablo üretici firma kataloklarında bulabilirsiniz. Şekildeki örnek tabloda
RG213 kablo için bu faktor 0.66 olarak dikkate alınarak ölçüler belirlenmiş
ve sarı renkte boyanmıştır. Köpük cinsi yalıtkanlı kablolarda bu değer 0.79
ile 0.83 arasında değişmekte olup örnek tabloda bu cins kablo için
0.80 değeri kullanılmıştır.
B- Aynı sayıda kablo sıyrılarak elde edilen elemanları yine tablodaki ölçülere
göre yapınız. Kablodan üretilen elemanların boyunun bakır borulardan daha
uzun olduğuna dikkatinizi çekerim. Bu montaj sırasında gerekecektir.
Kabloları sıyırırken damarın zedelenmemesine dikkat ediniz.
C- En son ¼ dalga boyundaki elemanın boyu ana elemanların yarısı
kadardır. Bu elemanı da üreterek son ucunu büküp dış bakır boruya
kısa devre ederek lehimleyiniz.
D- Tüm elemanları düz bir hat üzeride olmasına dikkar ederek uç uca
diziniz ve iki eleman arasındaki mesafeye dikkat ederek her birinin canlı
ucunu bir sonrakinin bakır borusuna sağlamca lehimleyiniz. En uca da
son elemanı lehimleyerek yerleştiriniz. Önceki adımlarda hazırlamış
olduğunuz priç tepe çubuğunu da en sonda kısa devre edilen canlı uca
sağlamca lehimleyiniz.
E- Besleme kablosu bağlanısını eksiz olarak yapabileceğiniz gibi, montaj
ve taşıma kolaylığı olması nedeniyle ekli olarak da düzenleyebilirsiniz.
Bunun için yaklaşık 1 metre boyunda RG213 veya RG214 kablonun
koruyucu kılıfını sekilde görüldüğü üzere ½ dalga boyundan 5 cm kadar
fazla sıyırınız. Tel örgü kılıfı 2.5 cm kadar bırakıp diğer kısmını kesiniz ve
bunun yerine elemanlarda yaptığınız gibi uygun boydaki bakır boruyu
sürünüz. Bu boru boyu önemli olmayıp boy hesabında hız faktörü dikkate
alınmayacaktır. ½ dalga boyundan 4-5 cm uzun olması yeterlidir.
Borunun üst ucu aynen eleman dizilişindeki gibi antenin en alt elemanına
lehimlenir, alt ucu ise sıyrılan kablo örğüsünün altına 2-3 cm sokularak
örgüye lehimlenir. Bu kablonun diger ucuna da asıl anten iniş kablosunun
bağlanabilmesi için şası tipi bir konnektör lehimlenerek daralan kablo ile
nem ve rutubete karşı korumaya alınır.
F- 20 mm capında bakır borudan ¼ dalga boyunda (hız faktörü yine
kullanılmayacak) bir eleman kesiniz. Bu eleman kablo ile anten arasındaki
empedans uyumunu sağlayacaktır. Kesilen bu eleman ilk elemanın
başladığı noktadan tam olarak ¼ dalga boyu aşağıda anten kablosunun
üzerine geçirilen bakır boruya lehimlenecektir. Bu borunun alt ucunun içteki
bakır boruya değmemesine dikkat ediniz.
G- Sert köpükten kestiğiniz mesafe tutucularından birkaç taneyi anten
elemanlarının üzerine ve tam ortalarına birer damla eriyen plastik
yapıştırıcı ile tutturunuz. Bu parçaların boyutlarını antenin dış kılıfı
olarak kullanılacak olan PVC veya Fiberglas borunun iç çapına rahat
girecek şekilde belirleyiniz.
H- Son olarak, yapılan tüm antenin boyunu biraz geçecek şekilde plastik
veya fiberden bir koruyucu boru temin edip anteni bunun içerisine dikkatlice
sürünüz. Borunun tepesini su ve rutubet girmesini önleyecek şekilde
kapatınız. Alt tarafta besleme kablosunun yanlarına iki delik açarak yalıtkan
bir kablo ile antenin ağırlığını taşıyacak ve aşağı kaymasını önleyecek
şekilde bağlayınız. En son olarak ta alt tarafı köpük ile kapatıp içte
birikebilecek rutubeti dışarı atmak için iki delik açınız.
Artık anteniniz çalışmaya hazırdır.
Ayarlama ve Çalıştırma :
Çevresi açık ve geniş bir alan bulunuz. Anteni iki adet kelepçe ile bir kuleye
veya direğe bağlayınız. Kelepçeleme sırasında kelepçelerin empedans
uyarlayıcı borunun bağlantı noktasının daha altında olmasına dikkat ediniz.
Bir wattmetre veya SWR ölçüm cihazı yardımıyla ölçüm yapınız.
SWR 1.5 dan büyük ise empedans uyarlayıcı boruyu biraz aşağı veya
yukarı kaydırarak en uygun noktaya getiri
niz. Anteni bir kulenin yan
yüzüne monte edip tepe noktasından da desteklemeyi düşünüyorsanız
plastik koruyucu dış boruyu anten tepe çubuğunun ucundan 50 cm
daha uzun yapıp üst destek kelepçesini en az 45 cm ileriye koyunuz.
Anteni denemek isteyenlerin elde edeceği sonuçları yayınlanmak
üzere bana e-mail yolu ile iletebileceklerini hatırlatmak isterim.
A. Tahir DENGİZ
TA2T
