PIC ile Röle Kontrolü

ANTRAK Tarihini incelerseniz röle yani telsiz tekrarlayıcı projelerinin önemli bir yer işgal ettiğini görürsünüz. Bu projeler en basit delikli pertinaks ile yapılmış iki el telsizini birleştiren basit tekrarlayıcıdan tutun da karmaşıklığı yüzünden Antrak camiasında gülümseme ile anılan ve birçok komik olaya sebep olmuş tandem röle projesine kadar ANTRAK dernek binasında birçok röle projesi üretilmiş ve hemen hepsi başarıyla uzun yıllar amatör camiaya hizmet etmiştir.

1985 yılından beri ANTRAK'ın bir üyesi olarak hemen hemen her röle tasarımında corbaya biraz tuz kattım. Bu tuz PIC öncesi yıllarda kontrol devrelerinin onlarca TTL, lojik ile tasarımına yardım şeklindeydi. Aslında bu röle kavramının ve bir röle kontrol devresinin püf noktalarını çözdüğümüz yıllardı. Bugünün popüler deyiyimiyle kendi "know how" ımızı yani bilgi birikimimizi yarattığımız yıllardı.

Her kontrol devresi birçok TTL lojik eleman ve bir sürü transistörden oluşan karmaşık bir yapıydı. Bu birazda bizim ANTRAK'ta başından beri bir projeyi gerçekleştirirken belirlediğimiz prensipten kaynaklanıyordu. Bu prensip en iyisi olsun,birçok fonksiyonu bulunsun idealleriydi ve sürekli röle sistemlerinde yeni özellikler eklememize itici etken oluyordu.

Daha sonra PIC'i keşfetmemle birlikte 1994 yılında ilk pic'li röle kontrol devresini yaptık. Bir avuç TTL eleman yerini bir adet 18 bacaklı PIC 16C54'e bırakmıştı.

Bunu DTMF ton kapatma devreleri, morslu tanıtıcılar ve başka özellikler izledi.Ta ki en uç nokta TANDEM'e kadar. Tandem, iki farklı frekanstaki rölenin eş zamanlı yayın yapması ve "cross repetear" olarak çalışmasıdır. Yani bir UHF ve bir VHF rölenin hangisinden giriş yaparsanız yapın aynı anda her ikisindende sesinizin yayınlanmasıdır.

Böylece yapılan ekler ve fonksiyonlarla röle kontrol sistemi tasarımı bir standart halini aldı.

ANTRAK,ta tasarlanan röle kontrol sisteminin en son çeşitinin özellilkleri:

1. TOT yani "Time Out Timer" özelliği bulunmalı ve röle belirli bir süre gönderme konumunda takılı kalırsa bu süre sonunda otomatik olarak göndermeyi kesmeli.

2. Röle eğer harici enterferans yada herhangibir sebeple devamlı göndermede kalırsa kendini otomatik olarak kapatabilmeli ve enterferansı sürekli dinleyip ortadan kalkması halinde tekrar normal faaliyetine devam etmelidir.

Bu özellik en önemli ve vaz geçilmez unsurlardan biridir. Kış günü göndermede takılı kalmış ilk tasarım röleleri susturmak için gecenin bir vakti kaç kere dağlara çıkmışızdır.

3. Bir morslu tanıtıcı (identifier) ile röle uzun süreli boşluklarda kendini tanıtmalıdır.

Bu özellik röleyi kullanan olmadığında kısa süreli mors yayını ile ben buradayım demesidir.Bu hem röle frekanslarını tarayan ve o frekansta röle olduğunu bilmeyen bir amatöre kendini belli etmek için ve rölenin hala faaliyette ve sağlıklı olduğunu anlamak içindir.

Size burada anlatacağım röle kontrol devresi , birkaç yıl önce ANTRAK tarafından kurulan R1 ve R94 röleleri için yapılan en son tür kontrol sistemidir. Yukarıda saydığım tüm özellikleri içerir.

Şemayı incelerseniz göereceğiniz gibi aktif eleman olarak iki adet LM338K ile yapılmış güç kayanağı ve bir adet PIC16F84 vardır. PIC hem TOT işlemini, hem röle fonksiyonlarını, hemde mors kodlu identifier mesajlarını üretir. Aynı zamanda rölenin test aşamasında ton butonu yardımıyla test tonu üretir. İki adet led ile rölenin çalışması takip edilebilir.TX_INH yani kırmızı led röle herhangi bir dış baskı yüzünden otomatik olarak kendini kapattığı zaman yanar. Normal çalışma sırasında sönüktür. Yeşil led ise TX_ON led'i olup röle gönderme yaptığı sürece yanık kalır.

İki adet basmalı anahtardan ID_SEND olan basıldığında mors identifier'ı aktive eder ve yayın yapmasını sağlar. TONE_SEND butonu ise basılı olduğu sürece 1750 hertz ton yollar. Bu rölenin gönderme fonksiyonunu test etmek için faydalı bir özelliktir.

İki adet LM338K güç kaynaklarından 10.6 volt olanı el telsizleri ile yapılmış bir rölede bunların beslenmesinde kullanılabilir. Vbias ucuna bağlı olan LM338K güç kaynağı ise linear güç kuvvetlendici çıkış katının bias voltajını temin için kullanılabilir. Tabii bu güç kaynakları voltajı 1.2 volt ile 25 volt arasında ayarlanabilen 5 amperlik kaynaklar oldukları için sizin oluşturacağınız rölede 5 ampere kadar güç kaynağı ihtiyacı olan her yerde kullanılabilir.Bunların voltajları 4k7 ohmluk iki adet trimpot yardımıyla birbirinden bağımsız olark ayarlanabilir.

Şimdi devre üzerindeki çıkış uçlarına bakalım.

Besleme Voltajı bağlantıları:

Vbias – Bu uç LM338Kların birinden gelen voltaj ucu olup Güç katı bias voltajı veya herhangi başaka güç ihtiyacı için kullanılır.

GND – Her zaman devrenin şasedir.

13.8 V – Ana besleme girişi. Bu bir 13.8 voltluk harici güç kaynağı veya bir akü olabilir.

TX yani verici bağlantıları:

10.6 V – Bu vericin besleme voltajı ucudur. LM338 K ile i1.2V – 25 V arası istenen voltaja ayarlanabilir.

PTT – Verici push to talk yani tx mandalı elektronik bağlantı ucudur. YEASU ve ICOM tipi telsizlere göre aktif olduğunda bu uç şaseye cekilir.KENWOOD için evirilmelidir.

MIC – Mikrofon bağlantı ucu.

GND – Şase

RX yani alıcı bağlantıları:

10.6 V – Bu alıcının besleme voltajı ucudur. LM338 K ile i1.2V – 25 V arası istenen voltaja ayarlanabilir.

COR – Carrier Operated Relay ucu yani alıcı herhangibir sinyal aldığında aktif olan çıkışın bağlanacağı uçtur. Bu uç sayesinde kontrol kartımız alıcıda sinyal olduğunuanlar ve vericiyi tetikler.Aselsan el tesizi gibi profesyonel telsizlerde bu çıkış bir toplu bağlantı konektörüyle dışarı alınmıştır.Eğer siz cihazın içine müdahale etmeden bu kontrol ucuna sahip olmak isterseniz bunun en kolay yöntemi cihaz üzerindeki RX LED'i üzerine bir foto transistör sabitleyip alıcın aktive olduğu bilgisini röle kontrol devresine optik olarak algılayıp iletmektir.

SPK – Bu uç kulaklık bağlantı ucu olup alıcının kulaklık ve ya ses çıkışı bu uca bağlanır.

Mikrofon bağlantısna giden hat üzerindeki 10k'lık yatık trimpot ile Mors Identifier sinyai çıkış seviyesi ayarlanabilir.

Röle kontrol programı Picbasic pro dili kullanılarak yazılmıştır.Ekteki repcont.zip dosyasında hem .hex , hem de .bas uzantılı PIC source dosyalarını bulabilirsiniz. Eğer mors identifier da yada herhangi röle kontrol fonksiyonunda değişiklik yapmak isterseniz bu değişikliği yapıp bulacağınız picbasic pro derleyicisiyle derleyebilirsiniz.

Umarım bu röle kontrolü amatör arkadşlarımın röle yapma hevesini bir nebze olsun körükler ve İnternetin popüler baskısı altında can çekişen radyo amaörlüğüne katkısı olur.

Barbaros AŞUROĞLU
TA2CBA