D-STAR’da Lokal ve Röle Haberleşmesi
 | Sayısal D-STAR Telsiz serisinin 5. ve son bölümündeyiz. Bu bölümde lokal haberleşme, çağrı yapmak ve cevaplamak, Acil durum gibi konuları ele alacağız |
D-STAR ile LOKAL HABERLEŞME
Telsiz başında dinlemede olmak Analog FM'de nasılsa D-STAR'da da aynıdır. D-STAR paketlerini alabilmek için telsize çağrı adı girmemize gerek yoktur. Telsiziniz aktif bir frekansa ayarlandı mı, her görüşmeyi dinleyebilirsiniz. Tek fark susturucu (squelch) fonksiyonundadır.
Sayısal telsizlerin susturucu özelliği analog telsizlerden farklı olarak çalışmaktadır. Telsizler module edilmemiş beyaz gürültüyü susturucuyu açarak duymak yerine, D-STAR paketlerini alana kadar sessiz kalır ve sonra sinyal seviyesi paketleri düzgün alabilecek kadar güçlü kalmaya devam ederse hoparlörden deşifre edilmiş sayısal ses duyulur.
Eğer D-STAR'ın DV modu kullanılıyorsa, çağrı adı susturucusu, CSS mevcuttur. CSS devreye alınıp, bir çağrı adı girilirse, o çağrı adının bulunduğu D-STAR paketleri duyulana kadar telsiz sessiz kalır. Verici istasyonun çağrı adı her D-STAR paketinde bulunduğuna göre, CSS analog telsizlerdeki sayısalla kodlandırılmış (mesela DTCSS gibi) susturucularda olduğu gibi bir ton gönderildiğinde onu onaylamak mecburiyetinde değildir.
Seste oldugu gibi, D-STAR veri ve sayısal mesajları da alınıp izlenebilir. D-STAR paketleri ile taşınan tüm sayısal bilgi basit karakterler şeklindedir.
Çağrı Yapmak ve Cevaplamak
Diyelim ki genel çağrı yapacağım ve herkesin beni duymasını istiyorum. En genel şekliyle, "TA2P dinlemede" diyebilirim. Ayrıca trafik veya hava durumunu da aktarmak mümkündür. Bunların dışında eğer ağ kontrol istasyonu iseniz, ağ fonksiyonlarını yönetmek için yoğun göndermeler yapabilirsiniz.
Bu gibi durumlarda diğer istasyonun çağrı adı kısmına, kendi çağrı adınızı yazmamalısınız veya boş bırakmamalısınız. D-STAR'ın buna bulduğu çözüm "CQCQCQ" olan özel harfleri kullanmanızdır. Bu bir çağrı adı hafızasına kaydedilebilir. Bazı telsizlerde bunu hızlıca hafızaya almak için bir CQ tuşu bile bulunmaktadır. Radyodaki kendi çağrı adınızın her D-STAR paketiyle aktarılmasına rağmen, iyi bir amatör telsizci her çağrıda kendi çağrı adını sesli olarak da anons etmelidir.
İlk görüşme esnasında telsize bir çok çağrı adı kaydedilmesi gerekmekte, bu çağrı adları daha sonraki görüşmelerde kolaylıkla telsiz tarafindan kullanılabilmektedir. D-STAR telsizlerinde CQ çağrısı yapmak, çağrı yapana cevap vermek veya bir röle kullanmak için özel tuşlar bulunmaktadır.
Acil Durum
D-STAR "herkese çağrı" yapma fonksiyonu sağlayarak acil bir durumu menzildeki tüm istasyonlara ulaştırabilmektedir. D-STAR paket başlığına bakarsak, Kontrol işaretleri için üç bayt ayrıldığını görürüz. Her bir bitin ayrı bir anlamı vardır.
1. baytın 3. biti acil durumu gösterir. Normal durumlarda bu sıfırdır, acil durumda bir yapılır. Alıcı bu bitin bir olduğunu anladığında, susturucunun ayarlarını pas geçerek, hoparlörü çalıştırır.
Bazı telsizlerde acil durum tuşuna basıp beklendiğinde, artık bu durumdan sonraki tüm görüşmeler acil durum özelliğinde devam eder. Tekrar aynı tuşa basıp beklendiğinde acil durum özelliği sona erer.
Bilinen Bir Istasyonu Aramak
Bildiğiniz bir istasyonu D-STAR telsizi ile aramanın iki yöntemi vardır:
İlki sanki analog FM kullanır gibi çalışma yapmaktır. Karşı tarafın çağrı adını "CQCQCQ" yapın ve çağrıyı ses ile gerçekleştirin. Örneğin: TA2P TA2P frekansta mısın? Burası TA2CBA. Eğer TA2P frekansta dinliyorsa ve DCS veya CCS gibi susturucu ayarları yapmadıysa, TA2CBA'nın çağrısını duyacaktır.
İkinci yöntem ise karşı tarafın çağrı adını telsize girerek, doğrudan sadece TA2P'ye ulaşmaktır. Eğer TA2P telsizinde CSS yani çağrı adı susturucu fonksiyonunu kullanıyorsa, alıcı TA2P çağrı adını paketlerde algılayacak ve sesi dinletecektir.
Röle Kullanımı
Analog FM dünyasında, röleye ulaşım genellikle CTCSS tonları ile yapılmaktadır. Eğer doğru tonu bilmiyorsanız, röle alıcısı sesinizi vericiye aktarmaz. Bunun D-STAR karşılığı, daha önceki bölümlerde anlattığım, telsizin R1 hafızasında rölenin adının saklanmasıdır. R1 boş bırakılırsa veya D-STAR rölenin çağrı adına uymazsa, röle sinyalinizi aktarmaz.
Kısaca özetlersek, telsizde kendi çağrı adınız, rölenin çağrı adı, karşı tarafın çağrı adı kayıtlı olmalıdır. Genel çağrı yapılacaksa karşı istasyonun çağrı adına CQCQCQ kaydedilir.
D-STAR Bölgesinde Görüşme Yapmak
Analog sistemlerin birbirlerine bağlı rölelerinde, tüm sistemde çağrı yapabilmek için kullancının özel DTMF tonları veya sıralı tonlar göndermesi gerekebilir. Bir D-STAR bölgesinde, aynı özellik rölenin çağrı adının başına bir / bölü işareti eklenerek gerçekleştirilir.
Örneğin:
CQ Çağrısı için
Kendi çağrı adına: TA2P
Karşı tarafın çağrı adına: CQCQCQ
R1: /TA2KA
R2: boş
CQ ya cevap veren istasyon ayarları için:
Kendi çağrı adına: TA2CBA
Karşı tarafın çağrı adına: TA2P
R1: (TA2CBA'nin rölesinin çağrı adı)
R2: TA2KA
Görüşme başladığında TA2P'nin yeni ayarları:
Kendi çağrı adına: TA2P
Karşı çağrı adına: TA2CBA
R1: TA2KA
R2: (TA2CBA'nın rölesinin çağrı adı)
Daha önce bahsettiğim gibi, D-STAR telsizi tüm çağrı adlarını paketlerden öğrenir ve birkaç tuşlama ile telsiz hafızalarına alınabilir.
D-STAR İnternet Çıkışı (Ağ Geçidi) Detayları
D-STAR İnternet bağlantısı D-STAR röle kontroluna bağlanan bir bilgisayar üzerinde çalışan yazılım yardımı ile gerçekleştirilmektedir. Bilgisayar internet üzerinden dünyadaki diğer D-STAR ağlarına veya ağ geçitlerine bilgi aktarımı yapabilir.
Bazı geçit fonksiyonları otomatiktir. Örneğin, çağrı adı kaydının hangi röle üzerinde olduğu otomatik olarak öğrenilebilir. Diğer bir otomatik fonksiyon ise, D-STAR ağ geçitlerinin güncel IP adresleridir.
Röle kullanıcısının, ağ geçidinin diğer tüm D-STAR fonksiyonlarını kullanabilmesi için bir şekilde yönlendirme yapması gerekmektedir. Örneğin, farklı bir D-STAR röle kullanarak bir arkadaşınızı aramak için, lokal D-STAR röleyi yönlendirerek ağ geçidini kullanarak onu bulması gerekir. Lokal D-STAR bölgesi dışında CQ yollamak için, lokal rölenizi ağ geçidi yardımı ile uygun röle sistemine yönlendirmelisiniz.
Yönlendirilmiş Ağ Geçidi
Röleleri bağlamak ve ayırmak için link sinyallerine gerek yoktur. Bir anlamda tüm D-STAR röleleri her zaman birbirlerine bağlıdır, sadece kullanıcı nerede ve ne zaman duyulmak istediğine karar verir. Analog rölelerdeki gibi tüm bağlı sistemlerin duyduğu her sinyali paylaşmasının aksine, D-STAR ağ geçidi sadece alınan D-STAR paketindeki bilgi tarafından yönlendirildiğinde diğer rölelere sayısallaştırılmış sinyalleri gönderir.
Bunun anlamı, linke bağlanarak uzaktaki bir D-STAR rölesini dinleyemezsiniz. Uzaktaki bir D-STAR sisteminden sinyal duyabileceğiniz tek zaman, sinyali üreten istasyonun ağ geçidini yönlendirerek sizin rölenize veya röle bölgesine gönderdiği zamandır.
Ağ Geçidi Çağrı Adları
Alıcı Röle Çağrı Adı alanı bir ağ geçidi kullanarak D-STAR ağı tarafından sinyallerin yönlendirilmesi içindir. Diğer rölelere aktarılmayan D-STAR paketleri ağ geçidi tarafından kullanılmaz ve herhangi bir yerde duyulmaz.
Alıcı Röle Çağrı Adı alanındaki röle çağrı adına bir "G" eklemek D-STAR rölesine göndermeleri ağ geçidi üzerinden yapmasını söyler. "G" harfi çağrı adının 8. boş yerinde olmalıdrı, yani röle 4 harfli bir çağrı adına sahipse, "G" den önce üç adet boşluk eklenir.
Bantlar Arası İşlemler
D-STAR (ICOM) röleleri dört radyo modülü destekleyebilmekteler. Bunlar herhangi bir bant kombinasyonunda olabilir. Mesela ICOM 144MHz, 440MHz, ve 1.2GHz modülleri sağlamaktadır. Aynı bantta birden fazla modül olabilir ama birbirlerini sağırlaştırmamaları için gerekli filitre olmalıdır. Modüller farklı harflerle isimlendirilir (A,B,C,D).
Genellikle sizin ve görüştüğünüz kişilerin sinyalleri aynı bantta olur. Bu durumda Verici Röle Çağrı Adı alanına modül harfi eklemeye gerek yoktur. Kontrol sinyalleri aldığı banttan tekrar gönderir.
Çıkış modülünü belirtmek isterseniz ve eğer seçilen modül farklı bir bantta çalışıyorsa, o zaman bantlar arası çalışırsınız. Bu analog röle sistemlerinde de benzer çalışır.D-STAR sistemlerinde modüller röle çağrı adından sonra modül harfi eklenerek seçilir. Kontrol bu harfe göre bilgiyi modüller arası yönlendirir.
D-STAR ağ geçidi de sanki modüller aynı cihazdaymış gibi D-STAR ağları arasında bantlar arası işlemlere izin verir. Tek bant ağ geçit işlemlerindeki gibi, D-STAR telsizleri gerekli çağrı adı bilgisini cevaplamayı otomatik yapmak için alınan paketlerden anlarlar.
Analog röle sistemlerindeki gibi, belli bir modül seçerseniz çağırdığınız istasyonun o bantta dinliyor olması gerekir. Aksi halde, çağrıyı duymazlar. Analog sistemlerin tersine, D-STAR ağının çağrı adı kayıtlarından uygun modulu kullanmasını isteyebilirsiniz.
D-STAR Röleleri
Kısaca rölelerden bahsedecek olursak, D-STAR röleleri, en az bir modül, yani RF alıcı/verici, bir kontrol kartı, RF bağlantısı, anten ve internet ağ geçitli PC'den oluşmaktadır.
İnternet bağlantısı, diğer D-STAR ağları ve çağrı adı listelerine ulaşmak açısından şarttır. Birbirine bağlanan rölelerden birisinde internet bulunması durumunda D-STAR bölgesi oluşturulmuştur.
Ülkemizde D-STAR telsiz ve rölelerinin artması için tüm amatörlerin bu yeni sistemi kullanmaya başlamasını diler, yapacakları uygulamaları bizlerle paylaşmaları durumda bu sayfada severek yayınlayacağımı bildiririm.
Daha fazla sayısal günlere,
Tunç Gündoğdu, TA2P
