Devre Üzerindeki Transistörleri Test Etmek

Devre üzerindeki transistörleri nasıl test edebilirz?

Sıradan bir PNP veya NPN transistorun sağlam olup olmadığının devre üzerinde çalışırken kontrolü bazılarımız için bir hayli zordur. Aşağıda bunun zannedildiği kadar zor olmadığını anlatmaya çalışacağız:

Sıradan bir NPN transistorunda kollektördeki direnç nedeniyle ( Rc ) kolektör voltajı emiterden daha yüksek olacaktır. Negatif beslemeli devrelerde emiterde direnç vardır. ( Re ) Kuşkusuz, Rc ve Re dirençlerini kullanmamanız halinde sinyal almanız mümkün olmaz.

Baz ayağı muhtelif yollarla bayaslanır. Baz voltajı için bir direnç ( Rb ) kullanılır. Bu direnç çoğunlukla büyük bir dirençtir. ( 10K ila ½ Meg. ) +V ile toprak arasına seri iki direnç bağlamak aynı şeydir.

Voltmetrenizin uçlarını yukarıdaki şekilde olduğu gibi artı ucunu kollektöre eksi ucunu da emiter ayağına bağlayın. İki ucu pensli bir telin (malzeme satıcılarında krokodil kablo olarak da anılır) bir ucunu baz ayağına bağlayın. Diğer ucunu kısa aralıklarla emitere dokundurun. Voltmetrede voltajın bir anda yükseldiğini göreceksiniz. Bu şekilde transistoru devre dışı bırakmış olursunuz. Ayni kısa devre telinin serbest ucuna 10K. luk bir direnç bağlayın ,10K lık direncin serbest ucunu aralıklı olarak kollektöre dokundurursanız voltmetrede ibrenin ters yöne saptığını görürsünüz. Sebep baz akımının büyük ölçüde artmasıdır. Bu test bazdan kollektöre yüksek bir akım akmasına sebep olur. Durumu voltmetreden kısa sürede okursanız transistor zarar görmez. Bu testi güç amplifikatörlerinin güç transistörlerine yahut trafo süren transistorlere uygulamayın. Kolektör ve besleme devresi arasında direnç kullanılan sinyal devrelerinde güvenle uygulayabilirsiniz.

PNP transistorlar için de durum aynıdır. Sadece polarite terstir. Kollektör emiter ve baz’a göre daha negatiftir. İki ucu pensli telimizi transistorün baz ve emiter ayaklarına kısa aralıklarla dokundurursak, voltmetrede daha yüksek bir voltaj okuruz. Sebep, transistorün devre dışı bırakılmasıdır. Daha sonra kısa devre telimizi baz ve kolektöre dokundurursak voltmetrede 1V’un altında bir değer okuruz.

Bu değişiklikleri göremiyorsanız transistorün bozuk olduğunu veya bir şeylerin transistorü çalışma veya devre dışı durumunda tuttuğunu düşünebilirsiniz. Artık durum sizin tahmininize kalmıştır.

Göktay Alpman

TA2R