Transistör İşaretlerini Okuma
 | Kullanmakta olduğumuz transistörlerin üzerinde yazan harf yada rakamlar neyi ifade ediyor? Geçerli hangi kodlama standartları var? |
Birçok transistör işareti JEDEC, JIS, ya da Pro-Electron kodlarını içerir. IC'ler ( integrated circuits ) yani entegre devreler ise bildiğimiz gibi 741, 4001 yahut 7400 gibi rakamlarla belirtilmiştir. Bu rakamlar ön ek ile son ek arasındadır. Lütfen bu rakamları tarih kodu ile karıştırmayın. Entegre devreler parça numarası ve tarih kodu olmak üzere iki rakamlıdır, Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi transistörlerle ilgili kodlama standartlarına gelecek olursak temel olarak üç standarttın kullanıldığını görürüz. Bunlar sırasıyla:
1 – JEDEC STANDARTINA GÖRE KODLAMA
Bu standartta parça numaraları, içeriklerini: Rakam, harf ve sıralı numaralardan ( son ek ) alırlar.
Harf ‘N' ve ilk rakam ‘1' diyotları,
‘2' transistörleri ,
‘3' 4 bacaklı parçaları
ifade eder ve böyle devam edip gider. 4N ve 5N "optocoupler" lar için ayrılmıştır. 100 den 9999 kadar rakamlar parçanın üretim tarihini gösterir.
Şayet yazılmışsa son ek bir çok şey ifade eder. Örnek: 2N2222A , 2N2222 nin daha gelişmiş modelini gösterir. (Daha yüksek kazanç, frekans ve voltaj sınırları gibi.) Daima katalogdaki değerleri kontrol etmekte büyük fayda olduğunu özellikle belirtmek isterim. Bu kodlama standardına ilişkin birkaç örnek verecek olursak:
1N914 ( diyot )
2N2222, 2N2222A, 2N904 ( transistör )
Not: JEDEC üretimi 2N222A metal kasalı transistorun plastik olarak üretilen tipi PN2222A olarak işaretlenmiştir.
2 – JAPON ENDÜSTİRİYEL STANDARTI ( JIS )
Bu üretim standardında parça numaraları: Rakam, iki harf, sırasal numara ve bazen son ek'den ibarettir.
İlk rakam 1 diyotları, 2 Transistörleri, daha sonra gelen harfler ise elektronik parçanın ne olduğunu gösterir.
SA: PNP HF transistör
SB: PNP AF transistör
SC: NPN HF transistör
SD: NPN AF transistör
SE: Diyod
SF: Tristör
SG: Gunn Diyodlar
SH: UJT
SJ: P-Kanal FET
SK: N-Kanal FET
SM: Triak
SQ: LED
SR: Doğrultucu
SS: Sinyal Diyodları
ST: Avalanche Diyodlar
SV: Varikap
SZ: Zener diyodlar
10 – 9999 a kadar sıralanmış olan numaralar ve zaman zaman kullanılan son ekler bu tip üretimlerin çeşitli Japon kuruluşları tarafından onaylandığını gösterir. Transistörler daima 2S ile başlar. Kılıf üzerine kodlama yapılırken bazen 2S kullanılmaz. Örneğin 2SC733 yerine sadece C733 yazılabilir.
JIS standardına göre transistör kodlamalarıyla ilgili olarak aşağıdaki örnekleri verebiliriz.
2SA1187, 2SB646, 2SC733 gibi.
3 – PRO-ELECTRON STANDARDI ( Avrupa )
Bu sistemde, parça numarası : İki harf, sırasal numara ve son ek'ten oluşur.
İlk harf parçanın yapıldığı malzemeyi gösterir.
A = Germanyum – Ge
B = Silisyum – Si
C = Galyum arsenid – Ga As
İkinci harf, parçanın ne olduğunu gösterir.
A = Diyod RF
B = Diyod varaktör
C = Transistör AF, küçük sinyal
D = Transistör AF, Güç
E = Tunel diyod
F = Transistör HF, küçük sinyal
K= Hall efekt elemanı
L= Transistör HF, güç
N= "Opto-Coupler"
P= Radyasyona duyarlı eleman
Q = Radyasyon yayan eleman
R = Tristör düşük güç
T = Tristör güç
U = Transistör güç, anahtarlama
Y = Doğrultucu
Z = Zener yahut voltaj regülatör diyodu
Üçüncü harf parçanın endüstriyel veya ticari kullanılışına göre W, X, Y yahut Z harflerini ve 100 den
9999a kadar sıralanmış rakamları alırlar.
Örnek : BC108A, BAW68, BF239, BFY51 gibi.
Yukarıda açıkladığımız kodlamalar yerine bazı üreticiler üretimlerine kendi ön eklerini verirler. Bu tür kodlamalardan bazıları aşağıdadır.
MJ = Motorola Güç , metal kasa
MJE= Motorola güç, plastik kasa
MPS= Motorola düşük güç, plastik kasa
MRF= Motorola HF, VHF ve mikrodalga transistörü
RCA= RCA üretimi
TIP = Teksas Instruments ( TI ) güç transistoru, plastik kasa
TIPL – TI = Planar güç transistörü
TIS = Küçük sinyal transistörü ( plastik kasa )
ZT = Ferranti üretimi
ZTX = Ferranti üretimi
Örnek : ZTX302, TIP31A, MJE3055 gibi
Bir çok üretici, müşterinin siparişine göre özel üretim de yapar. Bazen standart üretimin üstüne müşterinin isteğine göre etiket koyar. Bu tür üretimler daha çok ikinci el pazarlara ya da bu konuyla hobi olarak uğraşanlara veya ucuz malzemecilere yöneliktir. Bu malzemeler her yerde bulunmazlar. Gerçek özellik değeri istemeyen üretimlerde örneğin LED sürücü devrelerinde veya bunlara benzer üretimlerde kullanılırlar.
Göktay ALPMAN
TA2R
