14 Mhz 10 Watt SSB Alıcı Verici

14 Mhz'de çalışan ve 10 watt gücünde bir SSB alıcı verici projesi. Piyasada bulunabilen parçalarla gerçekleştirilen bu projeye ilişkin yazı dizisinin ilk bölümü. Özellikle ev yapımız telsizlere meraklı olanlar bu yazı dizisini kaçırmasın. Projeye ilişkin tüm yapım detayları…

Yurdumuzda, "A sınıfı Amatör Telsizcilik Belgesi" ne sahip olanların sayısı her geçen yıl artıyor ; ancak HF bandlarında haberleşme yapan arkadaşlarımızın sayısı oldukca az. Bu durum beni, ülkemizde Radyo Amatörleri olarak ihmal ettiğimiz bir konuyu araştırmaya yönlendirdi.
Sınırlı sayıda amatör arkadaşımız, özel ilgi ve becerileri yardımı ile ev yapımı amatör cihazlara sahip olabiliyor. "Ev yapımı amatör cihaz sayısı" konusundaki eksiklik, yapımı kolay olan bir cihazın Türkçe detaylarının , artık yoğun olarak kullanılan internet yardımı ile tanıtılması yardımıyla, bir derece giderilebilir gibi görünüyor.
Çok yüksek maaliyetler nedeni ile cihaz sahibi olamayan A sınıfı belgeye sahip amatör arkadaşlarımız, kendi ürettikleri cihazlar ile 14 MHz HF bandında aktif olabilirler ; üstelik çok düşük bir güç ile yeryüzünün dört bir tarafına dağılmış amatörler ile QSO yapıp , propogasyon tecrübesi, yabancı dilde görüşme tecrübesi ve "kendi ürettikleri cihazlar ile görüşme yapma zevkine" erişebilirler.
Bu amaç ile internette dolaşıp bazi ev yapımı örnekler ile ilgili bilgileri derlerken birbirinden başarılı, onlarca cihaz tanıtımına rastladım. ANTRAK Gazetesinde yayınlayarak geniş bir amatör uygulayıcı amatör kitlesine ulaştırmayı düşündüğüm bu makale dizisinde, uygulaması basit, Ankara Ulus Konya Sokak ve Istanbul Karaköy Elektronikçiler Pasajı gibi merkezlerde elektronik parçaları kolayca bulunabilecek olan birini temel olarak almaya özen gösterdim ve Japonyada ev yapımı cihazlar konusunda tecrübeli JF1OZL çağrı işaretli bir amatörün yaptığı bir cihazı seçtim.
Bu cihaz ile ilgili temel bilgiye aşağıda verilen internet adresinden ulaşılabilirsiniz.
http://www.intio.or.jp/jf10zl/14mssb10w.htm
ANTRAK Gazetesindeki türkçe açıklamaları ve prototip örneğinin yapımını takip ederek bu cihaza sahip olabilirsiniz. Ben de bu yazı dizisi ile birlikte bu cihazı yapmaya başlayıp sonuçlarını her bir sayıda ek olarak sizlere aktaracağım.
Bu diziyi hazırlarken ; bu sayıda cihazın orjinal şeması ile birlikte blok diyagramını ; daha sonraki sayılarda da sırayla işletim prensibi, baskılı devre şemaları ile birlikte modüler kartların yapımını sunmayı planladım.

14 MHZ SSB 10 W Telsiz Cihazı Şeması :

"OZL Tipi" olarak tanınan bu devrenin "Temel Özellikleri" :
1- Alıcıda tek ara frekans kullanır
2- Konvertör ve modülatöründe iki adet "Dual Balans Mödülatör" kullanır
3- Alma sırasında Modülatördeki "Dual Balans Mödülatör" , demodulator görevi yapar
4- Tüm yükselticiler hem alıcı hem de verici devresinde kullanılırlar
5- Basit bir şase üzerine yerleştirilirler ( Buradaki üretimde modüler elemanlar kullanılacaktır )
6- Baskılı devreler çok basit olarak hazırlanabilirler
7- Normal OZL Tipi cihazlarda mobil kullanım için kolaylık sağlayan 12 voltluk güç kaynağı kullanılmasına rağmen bu cihazda , bir doğru akım güç kaynağından elde edilen 20 voltluk besleme kullanılacaktır.
Bu güç kaynağının kullanımı nedeniyle , daha ucuz temin edilebilen 24 voltluk rölelerin ( OMRON G6H2-24V ) kullanımı mümkün olabilecektir; ayrıca voltaj kontrollu osilator ( VXO ) icin daha geniş bir ayar sahası elde edilebilecektir. 24 volt kullanımının bir diğer avantajı da planlanan 10 watt lık güce lineer olarak daha kolay ulaşabilmektir ki bu değerin 12 volt ile elde edilebilmesi oldukca güç olmaktadır.

Devre şeması ile ilgili bazı açıklamalar :
1- Daire içerisinde işaretlenerek gösterilen kapasitör 0.01 microfarad seramik dir
2- Osilatörlerdeki yıldız ( * ) ile işaretli iki kapasitörler her biri maksimum gücü verecek şekilde ayarlanacaktır
3- Değeri devre üzerinde yazılı olmayan tüm NPN Transistörler 2SC1815 dir. Bu transistörlerin teknik özellikleri şöyledir ; Üretici : Toshiba, Kullanım amacı : sinyal yükseltici, Pc=0.4W, Vcbo=60V, Hfe=70 to 700, ft=80MHz . Bunların yerine 2SC1740 " 2SC2491 " 2SC1969 transistörleri de kullanılabilir
4- Taşıyıcıyı üreten osilatörde kullanılan FET : 2SK241 olup teknik özellikleri şöyledir ; Üretici : Toshiba, Kullanım amacı : FM VHF yükseltici, Id=30mA, Pc=200mW, Idss=1.5 to 14mA, gm=10mS, Crs=0.035pF, PG=28dB on 100MHz
5- Devre şemasında görülen beş adet mikro role ( G6H2-24V , Japon Omuron ) devre elemanlarının alıcı ve verici konumlarını anahtarlamak için kullanılmaktadır
6- T1,T2,T4 bobinleri FB801 tri-filer 0.2 mm emaye bakır telden 2 turdur
7- T4,T5 bobinleri FB801 deca-filer aynı telden 2 turdur. Burada de-filler in anlamı dört telden meydana getirilen trafo demektir
8- T6 bobini ise FB801 double-filer aynı telden 2 tur olup iki telden meydana gelmektedir
9- Alçak geçiren filitrede kullanılan bobinler 8 milimetre çapındaki bir karkas üzerine 0.2 mm kalınlıktaki emaye bakır telden 7 tur sarılarak elde edilir. Bu filitre Q=1 olacak şekilde PI tipi , 14 MHz de alçak geçiren şekilde tasarlanmıştır

BLOK DİYAGRAM :

Gelecek sayıda çalışma prensibi ve filitreler ile ilgili bilgiler yer alacaktır.
Çalışmalarınızda başarılar dilerim.

Tahir DENGİZ
ta2t@antrak.org.tr