Akıllı Işıldak

Elektrik kesildiği zaman karanlıkta ilk aklımıza gelen şey “fener nerede?” sorusudur.

Pek çoğumuzun da düşündüğü ama pek yapmadığı da “yarın bir ışıldak alacağım” dır. Akülü ışıldaklar aküsü dolu olduğu zaman bizi epeyce dertten kurtarmıştır. Yine bir elektrik kesintisinde aşağıdaki devreyi yapmayı düşündüm. Devre şöyle çalışmalıydı;

1. Elektrik kesildiğinde kendiliğinden çalışsın.

2. Elektrik gündüz kesikken yada ortam aydınlıkken çalışmasın.

3. Normal zamanlarda da aydınlatma işlevini yerine getirsin.

Birinci madde zaten bütün ışıldaklarda var. İkinci ve üçüncü maddeler ışıldaklarda yok.

Devre şöyle çalışıyor;

Devrede bulunan SL lamba (az sarfiyatlı, uzun ömürlü )normal zamanlarda aydınlatma işlevi için kullanıldı. IC1, devrede bulunan 12V 4,5Ah lik aküyü doldurmak için kullanılmaktadır. IC1’e bağlı bulunan 10K’lık R2 ayarlı direnci ile akünün kaç volta kadar dolacağı ayarlanıyor. R2 akü devreye bağlı değilken ayarlanıyor. 12 voltluk akülü bu devrede B noktasındaki voltaj 13.6 volta ulaşınca akü şarjı kesiliyor. Devrede kullandığımız trafo yeteri kadar güçlü olduğu için aynı anda hem aküyü doldurmakta hem de istesek LED lerin yanmasını sağlamaktadır. IC3, şebeke elektriği varken istersek 3 adet LED´in ışıldamasını sağlamak için kullanılmaktadır. IC2, şebekede elektrik varken LED´lerin ışıldamaması için devre kesici olarak çalışmaktadır. IC2 ye bağlı olan SW2 ise LED Açık/Kapalı işlevini yapmaktadır. Devredeki LDR ve R6 ayarlı direnci ise ortamdaki ışık şiddetine göre sistemin nasıl çalışacağına karar vermektedir. Bunun için ya karanlıkta LED ler yanana kadar yada LED lerin sönük durumda kalması için çok az aydınlıkta R6 ile bir ayar yapmak gereklidir.

Devrede R4 direnci ile yapılması gereken bir ayar daha vardır. Şebeke elektriği varken akünün devre dışı kalması için LM317 tarafından sağlanan voltajın aküden biraz daha fazla olması lazım. Bu ayarlama şöyle yapılacak. Voltmetremizin + ucunu A noktasına – ucunu B noktasına bağlıyoruz. Devreye elektrik veriyoruz. LED lerin yanmasını SW2 ile sağlıyoruz. 5Klık R4 ile voltmetremizde “pozitif” bir değer okuyana kadar ayarlama yapıyoruz. Pozitif değer 300-400mV olabilir. Bu durumda LED ler aküden beslenmeyecektir. Akü başlangıçta boş olacağı için bu ayarı akünün tam dolu olduğu zaman bir kez daha yapmak gereklidir.

Q1, IC2 tarafından sürülmekte ve bir anahtar gibi çalıştığı için fazla ısınmamaktadır. R11 akım sınırlama işlemi yapmaktadır. LED ler yaklaşık 350mA çektiğinden biraz ısınmaktadır.

Arkadaşlar, LED için bilinen bazı yanlışlıklar var. LED bir yarıiletken olduğu için ömrünün sonsuz olduğu söylenir. Bu yanlıştır.LED lerin yaklaşık 100.000 saat teorik ömürleri vardır. Bu ömür ısı ile kısalır. Bu durumu ortadan kaldırmak için güçlü LED leri (1W ve üzeri) mutlaka soğutucusu ile birlikte kullanmak gereklidir. En iyisi LED in taban plakasını bir alüminyuma vidalamak yada üzerine yüksük gibi geçen bir soğutucu kullanmaktır. Soğutma işlemi için LED üreticilerinin web sayfalarına bakabilirsiniz. LED li el fenerlerinin gövdeleri neden metal? Akü tam dolu iken devre 10 saat civarında ışık verebilmekte.

Devreyi nereye koyacağınıza gelince… Bu da sizin yaratıcılığına kalmış..

Yapacak arkadaşlara şimdiden kolay gelsin..

Şahin KÜLİĞ
TA2CCS