Baskılı Devre (PCB) Yapımı

Yazarımız Kerem Aktaş, bu yazısında çok kolay temin edilebilen malzemelerle bilgisayarda çizdiğimiz baskılı devrelerin nasıl basılabileceğini anlatıyor. Oldukça ekonomik ve başarılı bir çözüm arıyorsanız bu yazıyı kaçırmayın.

Bu yazıyı okuyarak çok kolay temin edilebilen malzemelerle, bilgisayarda çizilen veya çizimi hazır bir devrenin plakete nasıl aktarılacağını öğreneceksiniz.
Bunun için size 2 yol önereceğim. Birincisi kuşe kağıdı kullanmak, ikincisi de asetat kağıdı kullanmak. Fotoğraf kağıdı kullanarak da yapıldığını duydum ama yaptığım denemeler pek iyi bir başarımla sonuçlanmadı. Değişik markaların kağıtlarını denemek gerekiyordu, ayrıca fotoğraf kağıtları diğer malzemelere göre daha pahalı. Ben de elime geçen tüm kağıtlarla deneme yaptım.

1. YOL: KUŞE KAĞIDI KULLANMAK

Gereken malzemeler: lazer yazıcı veya fotokopi makinesi, ütü, kuşe kağıdı veya ona benzer bir kağıt.
Piyasada bu iş için transfer kağıtlarını bulmak mümkün. Ama anlatacağım yöntem hem daha ucuza mal oluyor hem de kuşe kağıdı bulmak transfer kağıdını bulmaktan daha kolay.
Bu uygulama çok yeni bir uygulama değil. Birkaç yıl önce eskiden beri böyle bir yöntemin kullanıldığını duymuştum. Fotokopi makinesi ve kuşe kağıtlar yıllardır var olan şeyler zaten. İnternette bu konuyu araştırdım ve gayet güzel anlatan birkaç sayfa buldum. Denedim, işe yarıyordu. Bu yöntemi bilenler vardır. Belki daha farklı yapanlar olabilir ama temel olarak aynı şey. Çok uzattım nasıl olduğunu anlatayım.
İlk önce şunu söylemek istiyorum. Bu sistemin en önemli parçası, lazer yazıcı ve fotokopi makinelerinde kullanılan “toner”dir. Transfer kağıtlarında da toner şarttır, mürekkeple olmaz. Transfer kağıdı, üzerindeki tonerin kendisinden bir katman almasına izin vererek aktarım işini kolaylaştırıyor.
Fotokopi makinelerinde toner toz halindedir. Kağıdın üzerinde gereken yerler elektriklenir ve bu yerler toneri çeker. Kağıdın üzerindeki toz halindeki toneri sabitlemek için yüksek sıcaklık kullanılır ve sonra soğutulur. Bizim yapacağımız işlem de buna benziyor.

1.aşama:
Hazırladığınız çizimi lazer yazıcı ile kuşe kağıda çıkartın. Lazer yazıcınız yoksa mürekkep ile çıkartıp kuşe kağıda fotokopisini çektirebilirsiniz. Fotokopi kullanacaksanız çok temiz çekilmeli. Ben ikinci yöntemi kullanıyorum. Çıktıyı alırken çizimin lehim yapılan yüzün aynadaki görüntüsü olduğuna emin olun, çünkü aktarım işleminden sonra kağıttakinin aynadaki görüntüsü plakete geçecektir.

2.aşama:
Kağıdın tonerli yüzünü plaketin bakırlı yüzünün üzerine yerleştirin. Daha sonra kağıdın üzerinden en yüksek seviyede çalışan ütüyle 30sn-1dakika civarında bir süre ütüleyin. Çalışma masanızı korumak için plaketin altına kalın bir gazete koymanızı tavsiye ederim. Tonerin yapısı plastiğe benzer. Ütünün sıcaklığıyla erir. Eridikten sonra hem plakete hem de kağıda yapışır. Eğer plaket sıcakken kağıdı kaldırırsanız toner henüz donmadığı için iki yüzeyde de bir miktar kalır. Bunun için soğumasını beklemek gereklidir. Ben buzluğa atıyorum. Kağıdı plaketin üzerine koyduktan sonra kaymaması için yapıştırmaya gerek yoktur ancak büyük devrelerde gerekebilir, çünkü ütünün ilk temasında toner sayesinde kağıt plakete yapışır.

3.aşama:
Bu aşama kağıdın plaketten ayrılması aşamasıdır. Toner soğuyunca donar ve iki yüzeye de kuvvetli bir şekilde yapışır.

Kağıdı kaldırmak istersek toner bakırın üzerinde kalır ve kağıttan parçalar kopararır. Bu kalan kağıtları temizlemek isterken veya kağıdı ilk kaldırma işleminde plaketin üzerinden toner ayrılabilir. Bu nedenle (tercihen) sıcak suda kağıdın yumuşatılıp dağılması sağlanır.

Ben sıcak ve sabunlu bir suyun içinde bir süre bekletip daha sonra kağıdı ayırıyorum, kalan kağıt parçalarını da diş fırçasıyla temizliyorum.

Sonra plaketi bir bezle silin. Eksik çıkan yerler varsa bunları kalemle düzeltin. Eğer fazlalık varsa bunları da bir maket bıçağıyla kazıyabilirsiniz. Artık plaket eritilmeye hazır.

4.aşama:
Eritme aşaması. Bu aşamanın kalemle çizdiğiniz plaketin eritilmesinden bir farkı yok.

5.aşama:
Tonerin temizlenme aşaması. Bunun için de tel yumağı halinde olan bulaşık toplarından kullanıyorum.

Bununla çok kolay bir şekilde toner kazınabilir. Ama plaketi biraz çiziyor. İsterseniz tonerin yollanın üzerinde kalan kısmını bırakıp bakırı koruma altına alabilirsiniz. Aktarımda bir sorun yaşar ve bu tel gibi şeylerle çizimi tekrar aktarmak için toneri kazıyarak temizlerseniz, daha sonra o yüzeye üzerindeki çizikler yüzünden tonerin tutunması zorlaşabilir, bizzat yaşadım.

2. YOL: ASETAT KAĞIDI KULLANMAK

Bu yolun farkı kullanılanılan kağıdın farklı olması ve buna bağlı olarak aktarım işleminin kolaylaşmasıdır. Diğerine göre çok daha güzel bir sonuç veriyor. Çizimi asetat kağıdına çıkartın. Fotokopiciler bunu yapıyor. Bir öncekinde olduğu gibi sonra plaketin üzerine yerleştirin. Asetat kağıdının ütüye yapışma ihtimaline karşı üzerine ince bir kağıt koyun (yapışmıyor ama olsun). Ütüleyin ve soğumasını bekleyin. Soğuduktan sonra kağıdı kaldırın. Tonerin tamamına yakını plakete geçecektir. Suya sokmaya gerek yoktur. Çizimin boyu büyükse, plaketin üzerinde biraz önce bahsett
iğim çizilmeler varsa yollar plaketin üzerine tam çıkmayabilir. Büyük boyutlu çizimlerde de çizimin tamamı çıkmayabilir. Bunun için asetatı kaldırırken dikkatli olun ve her yere yeteri kadar ütü uyguladığınızdan emin olun. Ama yine de büyük boyutlarda asetatın genleşmesi sorun çıkarabilir. Uzun ütüleme süresinin de tonerin plakete geçmesini zorlaştırdığını gördüm.

Kuşe kağıt ne kadar ince olursa o kadar az sorunla karşılaştım. Ayrıca devre ne kadar büyükse çizimi aktarması da o kadar zor oluyor. Çünkü ütüleyince (özellikle asetat) kağıt genleşiyor ve soğurken toner tam yapışamadan kalkıyor. İnce kuşe kağıdı büyük boyutlu devrelerde daha iyi sonuç verdi.

Yöntemler çok basit ve kullanışlı. Bu şekilde herhangi bir kitaptaki çizimi de plakete aktarabilirsiniz. Bunun için kitaptaki çizimin aynadaki görüntüsünü almak gerekebilir. Bunu da, önce bir asetat kağıdına çizimin fotokopisini alıp, sonra şeffaf olan asetat kağıdının diğer yüzünden fotokopi çekerek elde edebilirsiniz. Neden kuşe kağıt kullanıyoruz diye düşünüyorsunuzdur. Çünkü sıradan bir kağıtta toner kağıdın içine işliyor ve kağıtla beraber büyük kısmı ayrılıyor. Önemli olan tonerin içine işlemeyip yüzeyinde kalacak bir kağıt kullanmak.
Bu kadar basit.

UYARI: Anlattığım konu ile ilgili denemelerinizde bütün sorumluluk size aittir. Ütü ve asit tehlikelidir dikkatli kullanmak gerekir. Denemelerimde, fotokopi çekerken ve diğer aşamalarda sorunla karşılaşmadım. Her türlü kaza, hasar ve başarısızlıkta sorumluluk bana ait değildir. Kesin işe yarar diye garanti vermiyorum, ama bir sorunla ve başarısızlıkla karşılaşacağınızı da zannetmiyorum. Ayrıca bu yöntem transfer kağıdı kullanmaktan daha iyidir diye birşey de söylemiyorum. Bu iş ucuza nasıl yapılır onu anlattım, ayrıca kötü yanlarından da bahsettim.

Kolay gelsin.

Kerem AKTAŞ
keremaktastr@yahoo.com