Hassas Bir Sun'i Yük
Ses sistemleriniz denemek için suni
yük yapmaya ne dersiniz?
Şayet mesleğiniz ses cihazları onarımı ile ilgili ise, kaliteli test
aletlerinin bu işte ne kadar gerekli olduğunu da biliyorsunuzdur.
Onarım süresinin kısalması, daha çok cihazın tamir edilmesi
demektir. Bu da daha çok kazanç demektir. Ne yazık ki, gerçekten kaliteli test cihazlarını her yerde bulmak mümkün değildir. Bir ses yükseltecini (amplifikatör) tamir ediyorsanız, ihtiyacınız olan test aletlerinden biri de sun'i yükdür (dummy load). Sun'i yük; bir amplifikatörün çıkış gücünü, distorsiyon seviyesini, hum ve noise'unu test etmek için gerekli bir alettir. Bu aleti 5 Watt'lık bir gitar amplifikatöründen 300 Watt'lık profesyonel bir ses sistemine kadar her yerde kullanabilirsiniz. Bu cihazın önemini kavrayabiliyorsanız, piyasadan bulmanızın da o kadar zor olduğunu bilmelisiniz. O halde çare, bu aletin tarafınızdan üretilmesidir. Zaten piyasadan bulsanız bile ödeyeceğiniz parayı da bir düşünün.
NASIL ÇALIŞIR
Bu test aleti, şemadan da anlaşılacağı gibi 16 adet herbiri 8 Ohm'luk
ve 20 Watt'lık,seri/paralel bağlanmış dirençlerden meydana gelmektedir. Bu dirençler (non-inductive) endüktif olmayan tip dirençlerdir. Bir arada çalışırken 320 W. güç harcayabilirler ve 8 Ohm'luk bir direnç gösterirler. Non-inductive dirençler özellikle ses sistemlerinde kullanılırlar. Bu tür dirençlerle yapılan devrelerde yük empedansı çalışma frekansı ile değişip yükselmez. Testi 20 kHz lerde yapıyorsanız bu durum daha da önem kazanır. Bir amplifikatörde; çıkış transformatörü çıkışta yük göremezse yanar. Ayrıca seri/paralel direnç devrelerinin bir avantajı da; hassasiyetin artması ve daha emniyetli bir çalışma getirmesidir. Varsayalım devredeki 8 ohm'luk dirençlerden biri yandı. Bu takdirde yük direnci 10.6 0hm olacaktır. Çıkış trafosu açık devre görmeyeceğinden yanma tehlikesi olmayacaktır. Profesyonel müzik amplifikatörlerinin çıkış trafolarının çok pahalı olduklarını unutmayın!!! Devrede kullanılan kullanılan bir çift banana jack ( J3 ve J4 ) dummy load'u bir hoparlör gibi amplinin çıkışına bağlamak için kullanılmaktadır. İlave iki jack ( J1 ve J2 ) sistemi test etmek için kullanacağınız distorsiyon analizörü ve osiloskopun bağlanacağı uçlardır. J1 ve J2 jack'larının toprak taraflarının J4'e bağlı olduğuna dikkat edin!! Yüksek çıkış güçlerinde dirençler iyice ısınır. Bu durumu etkisiz hale getirmek için kutunun içine bir bigisayar fanı koyunuz. Fanı beslemek için; uygun bir trafo ve bir doğrultucu diyot köprüsü ile sistemi çalıştıracak bir anahtar ilave ediniz. Yüksek çıkış güçlerinde dirençler çok fazla ısınıyorsa fan adedini artırın.
DUMMY LOAD'IN İMALATI:
İlk olarak, şayet 320 W. lık bir dummy load istemiyorsanız, dört sıra
değil üç sıra ve her sırada 3er direnç kullanabilirsiniz. Bu durumda alet 120 W. lık bir gücü karşılayabilir'ki bu güç standart piyasa ve enstrüman amplifikatörleri için yeterlidir. Montaj için yeterli büyüklükte bir metal kutu kullanın. Dirençleri bu kutuya monte edeceğiniz izolatörlü terminallere bağlayıp sağliklı bir şekilde lehimleyin. Dirençleri kat'iyen bir PC(pertinaks) üzerine monte etmeyin. Yüksek güçlerde dirençler ısınacağından pertinaksın yanma tehlikesi vardır. Dirençleri, kutunun içine 8 erli iki sıra halinde dizin, bu iki sıranın arasında 2 ila 2.5 cm. boşluk bırakın. Fan'ı ve 220V. enerji kablosu girişini kutunun arkasına yerleştirin. Ayrıca, havalandırmaya yardımcı olması bakımından gene kutunun arkasına hava çıkış delikleri delin. Fan; havayı içeri üfleyecek şekilde monte edilmelidir. Dirençler, terminaller arasına kutuya deymeyecek şekilde monte edilmelidir. Bu şekilde içeri üflenen hava dirençlerin her tarafından geçerek daha iyi bir soğutma yapar. Dirençlerin J3 ve J4 bağlantılarını kalın bir telle yapın.
Montaj bittikten sonra: Yaptığınız işleri dikkatlice kontrol edin.
Lehim yapılmamış birleşme noktası var mı, soğuk lehim var mı, yanyana gelen parça veya tellerde kısa devre var mı, yanlış monte edilmiş parça var mı? Şayet bütün bu kontrollerden kusursuz bir şekilde geçti ise test aletiniz kullanmaya hazırdır. Haydi ,hayırlı ve uğurlu olsun!!!!'
DUMMY LOAD'un testi:
Kullanmaya başlamadan önce dummy load'u birkaç küçük testten
geçirmekte fayda var' 220 kablosunu pirize takın,fan anahtarını kapayarak fanın çalışıp çalışmadığını kontrol edin. J1,J2 ve J3,J4 arasındaki direnci hassas bir avometre ile ölçün. 8 Ohm okumalısınız. Kutunun gövdesi ile J1 ve J2 jack'ları arasında kesinlikle bir kısa devre olmamalıdır. Bir başka deyişle J1 ve J2 jack'ları şaseden tamamen izole olmalıdır. Test edeceğiniz amplinin ground ucunun J4'e bağlanacağını unutmayın. Şimdi de bir amplinin basit bir şekilde test edilmesini inceleyelim.
AMPLİFİKATÖR TESTİ:
1-Dalga formunda hafif bir tepe görene kadar osilatör çıkışını yükseltin.
Bu durum kabaca %3 (THD) total harmonik distorsiyon demektir. Bu sırada analizörün AC voltmetresinde gördüğünüz voltajı bir kenara not ediniz. Ölçme işlemi biter bitmez osilatörün çıkış seviyesini sıfıra getiriniz. 2-Çıkış gücünü : P=I x 28. Değerinden %10 çıkartarak gerçek çıkış gücünü bulun. 3-Osilatörün seviyesini bu çıkış gücüne ayarlayarak distorsiyonu ölçün. Kablo uçları arasındaki distorsiyon değerini ve voltajı kaydedin. Osilatörün çıkış seviyesini sıfıra getirin. 4-İsterseniz hum ve noise' u da ölçebilirsiniz. Bunun için: Audio osilatörünü devreden çıkartın, amplinin giriş uçlarını kısa devre edin ve analizörün AC voltmetresinde okuyacağınız değeri not edin. dB(kayıp) = 20 Log E (güç) / E ( gürültü- hum noise) formülü ile dB olarak farkı bulun.
