Nikola Tesla

19 ve 20. Yüzyılın gizemli buluşlarının sahibi Nikola Tesla'nın hayatını ve buluşlarını merak ediyorsanız bu yazıyı kaçırmayın.

Nikola Tesla 19 ve 20 yüzyılın en ilginç buluşçularından birisidir. Onun gizemli buluşları her zaman ilgi çekmiştir. Hatta doğa olaylarını etkileyebildiği üzerine söylentiler bile yayılmıştır.
Tesla 10 Temmuz 1856 yılında Hırvatistan�da doğmuştur. New York�da öldüğünde ise tarih 07 Ocak 1943�dür. Uzunca bir süre yaşamış olan Tesla günümüzde kullandığımız alternatif akım motorlarının ortaya konulmasını sağlayan dönen manyetik alanı (rotating magnetic field) keşfetmiştir. 1884�de Amerika Birleşik Devletlerine iltica etmiş ve ertesi yıl alternatif akım dinamolarının paten haklarını George Westinghouse�a satmıştır. 1891 yılında ise Tesla Bobinini icat etmiştir.
Mühendislik kariyerine Avustruya�da Graz Teknik Üniversitesinde başlamış ve Prag�da Prag Üniversitesinde devam etmiştir.
Tesla�nın inanılmaz bir hafızası vardı. Altı dili çok rahat konuşabiliyordu. Gratz'daki Bilim Enstitüsü'nde 4 sene Matematik, Fizik ve Mekanik okudu. Ama onun esas ilgi alanı elektrik oldu. O dönemlerde elektrik henüz emekleme dönemini yaşayan çok yeni bir bilim dalı durumundaydı. Akkor telli ampul daha icat edilmemişti bile.
George Westinghouse�a yani, Pittsburgh�da kurulu Westinghouse Electric Company şirketinin sahibine alternatif akım jeneratörü�nün patent haklarını sattığı sırada Edison�un doğru akım dinamoları ile elektrik üretildiğini hatırlatmakta yarar var. Aslında Edison�la bir süre birlikte çalıştığı ve doğru akım üreteçleri ile ilgili sorunları çözmesine yardım ettiği ancak o dönem için çok önemli buluşlarına karşılık olarak Edison�un kendine söz verdiği ödülü, daha önemlisi değeri vermemesi ve doğru akım üretmek ve pazarlamak konusunda ısrarcı olması nedeniyle ayrılıp kendi çalışmalarını yapmaya başladığı bilinmektedir.
Edison�un şimşeklerini bu dönemden sonra hep çekmiş ve bir anlamda bilimsel hatta daha çok ticari kıskaçlığın kurbanı olmuştur da denilebilir. Hatta Edison West Orange, New Jersey�de çocuklara para karşılığı toplattığı başıboş sokak hayvanlarını bürokratların ve halkın katıldığı gösterilerde hazırladığı özel bir sisteme yerleştirip alternatif akım vererek ilk elektrikli infazları gerçekleştirmiştir. Edison bununla da kalmamış her yana bu infazların ve, alternatif akıma kapılıp ölen kişileri isimlerinin yer aldığı posterler astırıp halkı Alternatif akımın tehlikelerine karşı uyarmış ve Westinghouse üretimi elektriğin zararlarını anlatmıştır! Edison kazanmış olsaydı şu anda elektriğimiz çok daha pahalı ve doğru akım olacaktı!…. Gerçi o dönemde doğru akım ile işler yürütülmeye çalışılsaydı bir süre sonra ciddi bir iletim darboğazı yaşanırdı çünkü bakır fiyatları hızla artmaktaydı ve doğru akım iletimi için de oldukça kalın çaplı kablolar gerekiyordu. Bunlara ek olarak gerilim düşmesi yaşanmadan doğru akımı uzak mesafelere iletmek mümkün değildi. Oysa Tesla bobinler sayesinde önce kaynakta üretilen voltajı yükseltip bunları son derece ince sayılacak kablolarla uzak mesafelere taşıyıp daha sonra gene transformatörlerle daha düşük gerilim seviyelerine indirerek akılcı bir sistem oluşturmuştu.
Bu arada konuya ilgi duyan New York�lu Harold Brown 1889�da elektrikli sandalyeyi icat ediverdi. Zaten işe yarar bir teknolojiyi insan öldürmek için kullanmaya meraklı insanlık için müthiş bir uygulama değil mi?…
Sonraları kendi laboratuarını kuran Tesla burada aydınlatma ile ilgili sayısız deneyler yapmış, gerçekleştirdiği gösterilerde kendi vücudunu iletken olarak kullanmış ve vücudundan akıttığı alternatif akım sayesinde başka hiçbir yere bağlı olmayan lambaları yakarak izleyenleri hayrete düşürmüştür. Niye mi? Tabi Edison�un alternatif akımın tehlikeli olduğu doğru akımın kullanılmasının daha güvenli olduğundan yola çıkarak Tesla�yı hedef alan karalama kampanyalarına cevap olarak. Bu arada ilk floresan ve neon lambalar da gene Tesla tarafından ortaya çıkarılmışlardır. Bir keresinde Edison�a çok kızdığı bir sırada �Edison bir konu ile ilgili olarak inanılmaz fazla efor sarf edebilir, mesela samanlıkta bir iğneyi aramak için tüm samanların altına tek tek bakabilir oysa bu tür bir işi ben mühendislik hesapları yaparak çok daha akılcı ve kısa sürede yapabilirim� demiştir.
Niyagara şelaleri üzerine kurulan Tesla ismini ve patent numaralarını taşıyan ilk hidroelektrik Jeneratörü 1896�da Buffalo�ya enerji taşımıştır.
1900�lerin başlarında en ilginç buluşlarından birini gerçekleştirmiştir Tesla, Karasal Durağan Dalga (terrestrial stationary waves) olarak adlandırılan bu buluşu sayesinde yeryüzünü iletken olarak kullanmış ve yerin bir diyapazon gibi farklı frekanslarda verilen elektrik akımlarına farklı tepkiler verebildiğini göstermiştir. Aynı zamanda 200 elektrik ampulünü aynı esasları kullanarak 40 kilometre uzaklıktan teller olmadan yakmıştır. Aslında bir denemesinde ufak çaplı bir yersarsıntısına da neden olmuş daha sonraki daha güçlü denemede ise laboratuarına onarılamayacak derecede hasar verdiğinden denemelerini bırakmak zorunda kalmıştır.
Tesla elektrik enerjisinin bedava olmasını istiyordu. Westinghouse ile olan sözleşmesini yırtıp attıktan sonra 1900'de yatırımcı J.P. Morgan'ın 150,000 Dolar'lık mali desteği ile Long Island'da "Kablosuz Yayın Sistemi"ni kurdu. Bu yayın kulesi telefon ve telgraf hizmeti verecek, aynı zamanda dünyaya resim, borsa haberleri ve hava durumu yayını yapacak bir tasarımdı. Morgan bunun gerçek anlamda "bedava enerji" olduğunu anlayınca desteğini çekti. Morgan'ın desteğini çekmesi Tesla'yı finansal sorunlar içine sürükledi. Kule, hurda fiyatına alacaklılara satıldı. O dönemin kamuoyu Tesla'nın deli olduğunu düşünmeye başlamıştı. Döneminin ötesinde bir insan için acı bir durum değil mi? Markoniden 10 sene önce radyo dalgaları ile ses iletimini gerçekleştirmiş olan Tesla�ya rağmen Marconi radyonun mucidi olarak bilinmektedir.

İronik olmakla birlikte Tesla�nın bir döneminde başarı belgesi olarak Edison madalyası ile ödüllendirildiğini söylemekte yarar var.
07 Ocak 1943'te 87 yaşında beş parasız yaşadığı New Yorker otelinde öldü. İyi bir mucit olmakla birlikte çok kötü bir ticaret adamı olan Nikola Tesla�nın belki de Thomas Alva Edison kadar ünlü olamaması acı.
Tesla bobinleri en çok ilgi çekmiş buluşlardandır. Tesla bobinleri basit olarak hava nüveli, yüksek frekanslı titreşimli trafolardır.

Son derece yüksek voltajlar üretebilirler. Hatta kapalı olsalar bile tank kapasitörleri üzerinde biriken 10.000 volt civarındaki voltaj bir insanı anında öldürmeye yet
ebilir. Bu nedenle son derece dikkatli denenmesi gereken cihazlardır.
Basitçe bobinin şemasını veriyorum.

Ayrıca gene bir Tesla bobini ile üretilmiş minyatür şimşeklerin resimlerini de burada inceleyebilirsiniz. �Yok bunlar bana yetmez illa nasıl yapıldığını inceleyip kendi şimşeklerimi yapmak istiyorum� diyorsanız yazının altındaki kaynaklardaki linklerden yararlanabilirsiniz.

Kaynaklar:

http://www.neuronet.pitt.edu/~bogdan/tesla/bio.htm

http://arsiv.hurriyetim.com.tr/agora/00/10/23/tarih_l_goktem.htm

http://www.westinghousenuclear.com/A1b.asp

http://www.leyada.jlm.k12.il/proj/edsntsla/hist5.htm

http://www.crimelibrary.com/notorious_murders/not_guilty/chair/4.html?sect=14

http://www.apc.net/bturner/coils.htm

http://home.earthlink.net/~electronxlc/

http://bhs.broo.k12.wv.us/homepage/staff/lmester/lmtc.htm

http://bhs.broo.k12.wv.us/homepage/staff/lmester/coildope.htm

http://www.frank.germano.com/lostinventions.htm

http://www.thelivingweb.net/tesla.html

http://home.earthlink.net/~drestinblack/invntion.htm

Burçak ÇUBUKÇU
ta2ee@antrak.org.tr