Pasif Röle
Pasif aktarıcılar hakkında ilginç bir makale. Özellikle telsizle ya da telefonla evden ya da işten sesini bir türlü duyuramayanlar bu yazıyı muhakkak okuyun. Ekinde bu tür aktarıcılar yapmak için hesaplamayı kolaylaştıracak bir hesap tablosu da var! Sevgili Amatörler
Bu sayıda sizlere bazı durumlarda ihtiyaç duyduğunuz “PASİF TEKRARLAYICILAR” konusunda yardımcı olacak bir hesaplama tablosu sunacağım.
Kısa bir zaman önce Kayseri’de bulunan bir amatör arkadaşımızın, Kahramanmaraş yönündeki haberleşme zorluğunu aşabileceğini düşünerek araştırdığı Erciyes Pasif Tekrarlayıcısı’nın kararlaştırılmasına da yardımcı olması açısından, somut örneği bu bölgemizden seçtim.
Pasif Tekrarlayıcılar, VHF ve UHF bandlarında Amatörler ve GSM bandlarinda da zaman zaman işletmeciler tarafından kullanılmaktadır. Mikrodalga kullanarak yapılan bir çok haberleşme konularında da sıkca başvurulan bu yöntem düzgün hesaplanıp kurulduğu takdirde oldukça yararlı olmaktadır.
Özellikle otomobil içlerinden , bina içlerinden veya bodrum katlardan Mobil Telefon haberleşmesinde zorlananlar için geliştirilen oto camları ve çatı montajlı pasif tekrarlama birimleri dış ülke piyasalarında yaygın olarak bulunmaktadır.
Bodrum katta oturan, amatör rölelere sağlıklı erişemeyen, ancak elindeki telsizle anten kablosuna bağlı kalmaksızın haberleşme yapmak isteyen amatörlerin imdadına da pasif tekrarlayıcılar yetişmekte.
Bu konuda kullanılan en yaygın sistem çatıya kurulan antenden içeri gelen kablonun ucuna da bir anten bağayıp bir kenara asmak ve el cihazını bina içerisinde rahatça kullanmaktır.
Uzak noktalar arasında, arada bulunan yüksek bir engel nedeniyle haberleşma yapılamıyor ise Pasif Tekrarlayıcılar denenmesi gereken bir çözüm yolu olabilir. Aşağıdaki şekilde buna bir örnek görüyoruz.
A noktasında bulunan bir kullanıcı, örneğin Kayseri’deki bir amatör istasyon, karşısında bulunan yüksek bir engel nedeni ile, örneğin Erciyes Dağı nedeniyle , B noktasındaki istasyonlarla , örneğin Kapadokya veya Kahramanmaraş tarafında bulunan amatörler ile doğrudan bağlantı kuramıyor. Bu durum şekil üzerinde ——X——X——X—— hattı ile gösterilmiştir. Bu durumda engel yaratan yüksekliğin üzerinde her iki tarafı da engelsiz olarak gören bir noktaya Pasif Tekrarlayıcı anten sistemini koyarak bir deneme yapılmalıdır.
Burada Pasif Tekrarlayıcı sistem, yeterli kazanca sahip iki yagi antenin sırt sırta uygun empedans ve minimum kayıplı bir kablo ile bağlanmasıyla oluşturulur. Yagi antenlerin yönleri karşılıklı haberleşecek iki noktaya çevrilmelidir.
Tüm bu çalışmalar arazide bire bir deneme yanılma yolu ile yapılabileceği gibi , yeterli vakit ve imkanları bulunmayan amatörlerce haritalar ve hesap tabloları yardımı ile masa başında da yapılabilir.
Aşağıda Kayseri örneğinde kullanabilmesi için Erciyes dağı zirvesine kurulacak hayali bir Pasif Tekrarlayıcının görüş alanını veren haritayı bulacaksınız. Benzer şekilde diğer şehir ve bölgeler için de aynı haritalar üretebilirsiniz.
Bu harita arada bir engel bulunmadan Erciyes zirvesinden göz ile görülebilecek alanı kapsamaktadır. Haritada yeşil olarak boyalı yerler görülebilen alanlardır. Mavi alanlar ise bir engel ardında kalan bölgeleri göstermektedir. Pasif Tekrarlayıcılarda bu tip harita kullanılmalıdır.
Aktif tekrarlayıcılarda ise kapsama alanı haritalarından faydalanmak gerekir. Bunun için röle çıkış gücü, anten kazancı, zemin ve atmosfer şartları anten yayılma paterni gibi ek bilgiler ile bu haritalar elde edilebilir. Bir başka yazıda da bu konuda bilgi verilecektir.
Yukarıda görüldüğü üzere kaba bir değerlendirme ile, Erciyes zirvesine konulacak bir Pasif Tekrarlayıcının Kahramanmaraş ile haberleşme olanağı sağlaması mümkün görülmemektedir. Yine haritadan görülebileceği gibi Niğde ve Nevşehir ve çevresindeki alanlar bu tekrarlayıcıdan daha çok istifade edebilirler.
Kabaca kapsanabilecek alan belirlendikten sonra aşağıda verilen linkten download edebileceğiniz bir EXCEL tablosu ile kullanılacak vericinin gücü, dört adet antenin kazançları, verici ile tekrarlayıcı ara mesafesi , alıcı ile tekrarlayıcı ara mesafesi girilerek; 0.40 mikrovolt giriş hassasiyetindeki bir alıcının kullanılması halinde sistemin çalışıp çalışmayacağını hesaplayabilirsiniz.
Örnek olarak NİĞDE için:
Kayseri-Erciyes 21 Km
Erciyes-Niğde 88 Km
Anten Kazancları 13 dBd
Verici Gücü 100 W
Seçilmesine rağmen Pasif tekrarlayıcının faydası olmamaktadır.
NEVŞEHİR örneğinde ise:
Kayseri-Erciyes 21 Km
Erciyes-Nevşehir 64 Km
Anten Kazancları 13 dBd
Verici Gücü 100 W
Seçildiğinde sistem ancak sınırda çalışabilir hale gelmektedir.
Her iki sistem de 145.500 MHz (VHF) için çözülmüştür. 435.000 MHz de (UHF) her iki sistem de çalışmamaktadır.
Buradan da görüldüğü üzere Pasif Tekrarlayıcılar ancak yakın mesafelerde faydalı olabilmekte ve mesafe uzadıkca ve frekans yükseldikce kullanılmaları mümkün olmamaktadır.
Hesap Tablosu için pasifrole.xls: pasifrole dosyasını indirip Excel programında açınız. Tabloda değerleri değiştirebileceğiniz hücreler yeşil renk ile boyalıdır. Tablonun diğer alanları değiştirilmemesi için kapatılmıştır.
Bir sonraki sayıda buluşmak üzere,
A.Tahir DENGİZ
TA2T
