PLC

Yazarımız Mehmet Taştan güzel bir PLC yazısı ile karşınızda. Siemens Logo 230 RC PLC’lerin tanıtıldığı ve nasıl programlandığına ilişkin uygulama örneklerinin olduğu bu yazıyı kaçırmayın.

Siemens LOGO PLC ve Programlanması

PLC’ler genel olarak 3 değişik yöntemle programlanır. Bunlar;

– Ladder diyagramı gösterimi ile programlama (LAD)
– Fonksiyon Blok Diyagramı ile programlama (FBD)
– İfade listesi ile programlama (STL)

Siemens S7-200 serisi PLC’ler bu yöntemle de programlanabilmektedir. Siemens LOGO PLC’ler ise sadece bu yöntemlerden biri olan fonksiyon blok diyagramı (FBD) ile programlanmaktadır. FBD ile programla bilinen lojik kapılar kullanılarak yapılan bir programlama tekniğidir. LOGO PLC’ler çalışma gerilimleri, giriş gerilimleri, gerilim türleri (DC-AC) ve giriş-çıkış sayılarına göre değişik ihtiyaçları karşılamak için değişik tiplerde üretilirler. Bunlar biri olan Siemens Logo 230 RC PLC 6 giriş-4 röle çıkışlı bir PLC’dir. PLC, hem kendi üzerinde buluna LCD ekran, hem de PC kablosu bağlantısı ile bilgisayardan programlanabilmektedir. Giriş ünitesi 115-120 AC ve 230-240 AC olmak üzere değişik gerilim kademelerinde çalışmaktadır. Çıkış röle çıkışlı ve 220V AC, 10 A’lik kontak değerlerine sahiptir.

Siemens Logo 230 RC PLC

1. AC Besleme 2. 6 dijital giriş 3. 4 dijital çıkış (Röle çıkışı) 4. PC bağlantı soketi, Memory Card 5. Yön tuşları 6. 4 satır LCD ekran

LOGO PLC’nin Menüleri

Program menüsünün alt menülerinden olan Edit Program menüsüne girildiğinde programlamaya başlangıç ekranı gelir. Clear program menüsünde PLC’nin hafızasında buluna programın silinmesi sağlanır. Set Clock menüsünde de tarih ve saat ayarları yapılabilmektedir. PC/CARD alt menüsünde, üç seçenek bulunmaktadır. Bu seçeneklerden PC<->LOGO bilgisayarda yazılan programın PLC’ye aktarılması esnasında bu seçenek seçili olmalıdır. LOGO<->CARD alt menüsünde ise PLC’de kayıtlı olan programın hafıza kartına (Memory Card) aktarılması durumunda kullanılır. CARD<->LOGO seçeneği PLC hafıza kartındaki programın LOGO’ya aktarılmasını sağlar. START menüsü ise yazılı olan programın yürütülmesini sağlamaktadır.

Eleman ve Eleman Numaraları
Bağlantı listesi (List of Connector) – Co

1. Input 2. Output 3.Marker 4. Lojik 1 5. lojik 0

Temel Fonksiyonlar (Basic Functions) – BF

1. And kapısı
2. Yükselen kenar tetiklemeli And kapısı
3. Andnot kapısı
4. Düşen kenar tetiklemeli Andnot kapısı
5. Or kapısı
6. Ornot kapısı
7. Xor kapısı
8. Not kapısı

Özel Fonksiyonlar (Special Functions) – SF

1. Düz (On Delay) zaman rölesi
2. Ters (OFF Delay) zaman rölesi
3. Düz/Ters (ON/OFF Delay) zaman rölesi
4. S/R zaman rölesi
5. Set/Reset Rölesi
6. Pals rölesi
7. Pals çıkışlı zaman rölesi
8. Yükselen kenarlı zaman rölesi
9. 7 Gün-Saat zaman anahtarı
10. Yıl-Ay zamanlayıcısı
11. Sayıcı(Aşağı-Yukarı)
12. Saat sayıcısı
13. Pals generatörü (eş zamanlı)
14. Pals generatörü
15. Pals generatörü(rastgele zamanlı)
16. Tetikleyici
17. Merdiven otomatiği anahtarı
18. Çift fonksiyonlu anahtar
19. Mesaj text

Uygulama 1.
Bir Motorun bir start ve bir stop butonu kullanarak çalıştırılıp durdurulmasına ait PLC programını yazalım.
Öncelikle yapılması gereken ilk işlem kumanda devresinin çizilmesidir.

İkinci olarak bu kumanda devresine kullanılan PLC giriş ve çıkış adresleri ilave edilir. Bu ilaveler ile devre aşağıdaki hali alır.

Üçüncü işlem kullanılan çıkışların lojik ifadelerini yazmak olacaktır.
Q1 = I1.I2.(I3 + Q1)
Çıkışların lojik ifadeleri yazılırken dikkat edilmesi gerek en önemli konu durdurma işlemini yapacak buton yerine stop butonu (normalde kapalı basılınca açılır) kullanılmışsa çıkış ifadesi yazılırken bunun yerine I2 yazılır. Eğer bu işlem için bir start butonu kullanılacaksa (normalde açık basılınca kapanır) bunun yerine lojik değili (tersi) olan I2′ yazılır. Şekilde kullanılan AA ile ifade edilen Aşırı Akım rölesinin (AA) normalde kapalı (NC) kontağıdır. Bunun lojik çıkış ifadesindeki yazılışı ise I1 şeklindedir.

Son olarak bu lojik ifadeyi lojik kapılar ile oluşturursak devrenin PLC programı meydana gelir. Bu işlem yapılırken lojik kapıların özellikleri göz önüne alınarak yapılmalıdır. Mesela AND kapısının sinyalleri ÇARPMA, OR kapısının TOPLAMA özelliği olduğu gibi.

LOGO PLC programı

Uygulama 2.

Bir Motorun devir Yönünün değiştirilmesine ait bir program yazalım.
Öncelikle kumanda devresini çizelim,

PLC giriş ve çıkış adresleri ilave edilirse

Çıkışların lojik ifadeleri: Q1= I1.I2.I4-.(I3+Q1).Q2- ve Q2= I1.I2.I3-.(I4+Q2).Q1- olur. Şekilde çift yollu buton olarak görülen butonlar uygulamada tek yollu start butonu olarak kullanılacaktır. Aşağıdaki PLC programın çalışması kumanda devresi ile aynıdır. Start butonlarının tek yollu olarak kullanılması sizi şaşırtmasın Q1 çıkışının start butonlarının tersi ile çarpılması
(Q1= I1.I2.I4-.(I3+Q1).Q2- ve Q2= I1.I2.I3-.(I4+Q2).Q1- ) aynı işlemi gerçekleştirmektedir.

Son olarak buton ve kontaktörlerin PLC ye Bağlantısı aşağıdaki gibi yapılır

Uygulama 3

Trafik lambası uygulaması: Q1 kırmızı, Q2 sarı ve Q3 yeşil lambaları için kullanılan çıkışlardır.
Sistemin çalışmasına ait kumanda devresi ve çıkışların lojik ifadeleri aşağıdaki gibi olacaktır.

Q1=ZR1=M1-.Q3- , Q2=ZR2=M1-.(ZR1+ZR3) , Q3=ZR3= M1-.(ZR2+Q3) ve M1=M1-.ZR2.ZR3

Mehmet TAŞTAN
mehmettastan@hotmail.com