Universal Kumanda
Devremizin temel işlevi herhangi bir kızılötesi uzaktan kumandayla bağlı olduğu odanın ışıklarını yakıp söndürmektir.Örneğin TV kumandanızın herhangi bir tuşuna basılı tutuyorsunuz ışıklar açılıyor ve aynı işlemi tekrarlayınca ışıklar sönüyor. İşlev basit olmasına rağmen devrenin bunu gerçekleştirirken kullandığı prensipler başka devrelere de uygulanabilirliği bakımından ilham kaynağı olabilir. Ayrıca uygulama kolaylığı vardır devreden çıkan 2 kabloyu oda ampulünü kumanda eden düğmeye paralel bağlamak yeterlidir.Devrenin en ilginç yanı çalışması için gereken gerilimi trafo kullanmadan ampul yansada sönsede ayrı bir bağlantı gerekmeden aynı devre üzerinden sağlayabilmesidir. Devreyi ben dizayn ettim ve uzun zamandır kullanıyorum hatta RF kumandalı versiyonuda var çalışmayacak diye korkmayın yıllardır çalışıyor. Gelelim devrenin çalışmasına.
Devre bağlanır bağlanmaz röle kontakları çeker ve ampul yanmaz ( röle çekili olmadığı zaman normalde kapalı kontakları üzerinden lamba yanmaktadır ) bu durumda C1,R4,R2 ve KD2 köprüdiyotu üzerinden bir dc gerilim elde edilir ve bu ZD1 24V zener ile röle için R1 ve ZD2 5V zener ile entegreli devrelerin çalışması için regüle edilir.
Kızılötesi alıcı modül herhangi bir IR kumanda ile bir komut darbesi algıladığında çıkışında bunu bir kare dalga sinyal olarak gösterir. Bu sinyal C2,D18,D19 tarafından gerilime çevrilir. ( Değişik kumanda vericilerinin frekansı farklı olabileceğinden 33nF’lık C2 değerinde değişiklik olabilir örnek: 100nF ) 40106 shimitt trigger not kapısının 1 nolu bacağından giren bu sinyal terslenir ve sonraki kapıda D20,R8,PT,EK3′ den oluşan geciktirme devresine uygulanır burada ayarlanabilen zaman gecikmesi ile tüm kumanda sinyallerinin devrenin çalışmasını etkilemesi önlenir. Yani TV kumandanızla kanal değiştirirken devre tepki vermez ama tuşa basılı tutarsanız ışıkları kumanda edebilirsiniz ve bu basılı tutma süresini PT trimpotuyla ayarlayabilirsiniz. Süre sonunda entegrenin 3.kapısı ve C4 ile 4.kapıya kısa bir darbe uygulanır bu darbe terslenerek entegrenin 8. bacağından + sinyal olarak diğer entegreye uygulanmak üzere çıkar. Entegrenin 13 ile 10’cu bacaklarında kalan 2 kapısı ise kızılötesi sinyalin algılandığını gösteren LED’i sürmek içindir.
Devredeki 4017 10’lu johnson sayıcı entegresi ilk kumanda sinyalinin lambayı açma ikincisinin ise kapamayı sağlaması için kullanılmıştır. Devreye ilk besleme verildiğinde EK4 ve R9 ile entegre bir süre resette tutulur. Bu sayede elektrik kesintisi olursa devrenin tekrar elektrikler geldiğinde lambayı sönük durumda bırakması garantilenir. 40106’nın 8.bacağından gelen kumanda sinyali sayıcının girişine uygulandığında sayıcı konum değiştirir. 4017’nin 0-2-4-6-8’nci çıkışlarına birer diyot bağlanmıştır. Sayıcı bu numaralarda çıkış verdiği zaman TR transistörü beyzine + gerilim ulaşır ve röle çeker bu durumda lamba yanmamaktadır. Fakat sayıcı 1-3-5-7-9 çıkışlarına geçince TR transistörü yalıtıma geçer röle bırakır ve lamba yanar.
Lamba yandığı zaman rölenin kapalı kontakları ve 16 adet 4007 diyotu üzerinden devre tamamlanır. 1 adet 4007 diyotunda yaklaşık 0.7 volt gerilim düşümü olmaktadır. 8 adet seri bağlı diyot her alternansta 8×0.7=5.6 volt yani yaklaşık 6 volt gerilim düşümü yapar. Ters yönde bağlanmış diğer 8 diyotta ters alternansta 6 volt sağlar böylece KD1 köprü diyotu girişinde 6 volt AC bir akım oluşur. Yani şebeke gerilimi 220 volt ise biz lambaya 220-6=212 volt göndermiş oluyoruz. Bu derece ufak bir gerilim eksikliği lamba parlaklığını fazla etkilemez. KD1 çıkışında bu gerilim ZD2 zeneri ile 5 voltta regüle edilerek devreye uygulanır. Dikkat edilirse lamba yanık konumdayken 24 voltluk röleyi sürecek gerilim yoktur sadece devreyi çalıştıracak 5 volt var. Bunun sebebi devrenin akım ihtiyacını azaltarak diyotlar üzerindeki kayıp gücü azaltmak böylece diyotların ısınmasını önlemektir. Devre bu haliyle şebeke geriliminin 220 volt olduğu yerlerde 60, 75 ve 100 watt’lık ampuller ile başarıyla denenmiştir. Ancak 100W bir ampul ile diyotlar daha fazla ısınacaktır yinede oluşan 450 miliamper, 1 amperlik 4007 diyotunun limitleri içerisindedir. Ve diyotlar sadece ampul yanıyorken ısınacaktır. İsteyenler 4007 yerine daha yüksek akım değerli diyotlar kullanabilir. Bu devre sadece flamanlı sıradan ampuller ile çalışmaya uygundur, tasarruflu ampuller ve florasan lambalar bu devre için uygun değildir. Ayrıca lambayı yine duvardaki düğmeden de kumanda edebilirsiniz demiştik, ancak unutmayın düğme sadece lambayı sönük durumda bıraktığı zaman uzaktan kumanda işlevi çalışır. Yani ışığı düğmeden yakarsanız uzaktan kumandayla söndüremessiniz.
DİKKAT ŞEBEKE GERİLİMİ İLE ÇALIŞILDIĞINI UNUTMAYIN … ÇARPILMAYIN !…
Türker KOÇMAN
ghostrider203@mynet.com
