Bir Metrenin İç Direncini Bulma
Çok kullanışlı, ayarlı bir güç kaynağı yaptınız. Bu güç kaynağı 0~30 V. Ve 0~10 Amp. veriyor. (Bu değerleri sadece örnek olarak veriyorum). Aleti bir güzel kutuladınız, voltaj ve akım kontrol düğmeleri taktınız. Sıra değerleri okuyacağınız metreleri takmaya geldi. Hurdalığınızı araştırdınız, bir voltmetre ve bir ampermetre buldunuz. Diyelim ki ölçüleri de birbirinin ayni ama, voltmetrenizin ve ampermetrenizin skalası bu değerleri gösteremiyor. Neticede ölçü aletlerinize birer (şönt) direnci takmanız gerekiyor. Buraya kadar tamam, ancak bu direnci hesaplayabilmeniz için ölçü aletlerinizin iç dirençlerini bulmanız gerekecektir. Ondan sonra Ohm yasasını kullanarak şönt direncini hesaplayabilirsiniz.
Aşağıda bu ölçmeyi yapabileceğiniz bir düzenek verilmiştir. Bu devreyi dikkatlice kurun ve tarif ettiğimiz şekilde uygulamaya başlayın…
E = ( akım ) x ( direnç )
Direnç = Volt / Amper
Devredeki 4.7 K. Bir sınırlama direncidir. Ayarlı güç kaynağını ( 0 ) V. a getirin. S2 anahtarını açın, S1 anahtarını kapatın. Güç kaynağının voltajını çok az yükseltin. R3 direnciyle oynayarak ölçü aletinin ibresinin tam sklala sapmasını temin edin. R3’e dokunmadan S2 anahtarını kapatın, R2 direnci ile oynayarak ölçü aletinin ibresini skalanın tam ortasına gelecek şekilde ayarlayın. S2 anahtarını açın ve R2 direncinin değerini hassas bir ohmmetre ile okuyun. Okuyacağınız değer ölçü aletinizin iç direncine eşit olacaktır.
Metrenize paralel bağlayacağınız şönt direnci devreden geçecek akım veya gerilimin yeteri kadar kısmını kendi üzerinden akıtacak dolayısıyla sizin göstergeden doğru değeri okumanızı sağlayacaktır.
Örnek : 10 A. lik bir akımı, şönt bağlanmış ve skalası 0~10 miliamper olan bir metrede okumak istediğimizde, 10 Amperin 10 Miliamperi metre üzerinden, 9.990 Amperi şönt direncinden akacaktır.
Devam edelim: Elimizdeki metrenin iç direnci 100 ohm olsun. Ohm yasasını kullanalım: E denklemini kullanarak E= ( 0,01 amps. ) x ( 100 ohms ) = 1 Volt, sonra R denklemini kullanarak ;
R = 1 Volt / 9,990 Amps. = .1001 Ohms buluruz.
Şönt direncini herhangi bir iletkenden yapabiliriz. Bu normal bir bakır tel olabileceği gibi, bir gitar teli veya bir kromnikel iletken de olabilir. İletkenin direncinin mümkün olduğunca düşük olmasında yarar vardır.
Size bir de OHM formülleri abağı veriyorum. Bu abağı kullanarak OHM yasası ile ilgili tüm problemlerinizi halledebilirsiniz. Kolay gelsin…
Göktay ALPMAN
ta2r@antrak.org.tr
