Güç Kaynağı

Elektronikle uğraşırsınız da güç kaynaksız olur mu hiç?

0-24 Volt Masa Üstü Güç Kaynağı

Projelerimizde ve günlük hayatımızda 12 Volt'u sıkça kullanmaktayız. Ayrıca araç telsizlerini de evde kullanılmak istediğimizde  12V DC ile yeterli akımla beslemek çoğu kez problem olmakta. Elektronikle benim gibi amatörce uğraşanlar için mutlaka bulunması gereken bir araç, hatta bir akü ile de desteklenirse masa üstünde akım problemini düşünmeden her projeyi deneyebiliriz.

Devre her ortamda mükemmel sonuç veren 723 voltaj regülatörü üzerine kurulmuş çıkış voltajı 0-24 V DC arasında ayarlanabilen ve çekilen akımın sınırlanabildiği bir güç kaynağıdır. Çıkış voltajını 0 volta indirebilmek regülatör ve referans mutlaka negatif (-3-4 V) voltaj ile beslenmelidir. Negatif voltaj kullanılmaz ise çıkış voltajı 2,5-3 voltun altına indirilemez. Negatif voltaj trafonun sekonderine ayrı bir 3-5 voltluk sargı ilavesi veya C1,C2,D1,D2 den oluşan voltaj çiftleyici ile elde edilebilir. Bu voltaj  4,7 voltluk zener diod ile sabitlenir. Böylece çıkış voltajı 0 Volta iner.
Devrenin ayarlanması son derece basittir. Öncelikle P2 potansiyometresi saat dönüşünün aksi istikametine döndürülür(R* direnci tarafına). Çıkış voltajı 0 volt görülene kadar P1 ayarlı direnci hareket ettirilir. Daha sonra P2 saat yönünde çevrilerek maksimum voltaj okunur. P3 potansiyometresi sürekli akım sınırlaması yapabilmek için istenilen değere getirilir. Devre çıkışı ters bağlantılara ve kısa devrelere karşı korunmuştur. Yüksek akımlarda ripple oluşumunu engellemek için C3 ün kapasitesi arttırılabilir. 
Bu devreden yüksek akımlar (örneğin 8-10 A), düşük voltajlarda (örneğin 5-12 V) çekilecekse Köprü diod, TA ve TB transistörlerinin üzerinde oluşacak ısının çok iyi bir şekilde alınması gereklidir.Yeterince ve hızlı yapılamayan soğutma transistörlerin arızalanmasına sebep olur.
Maksimum 4 A çekilecekse TA transistörü kart üzerinde TR5 tipi bir soğutucuya, Köprü diod ve TB transistörü beraberce 10AS10 tipi bir soğutucuya bağlanmalıdır. TB transistörünün mika tip bir izolatörle silikon gres kullanılarak soğutucudan izole edilmesi gerektiği unutulmamalıdır. TB nin kollektör ve emiter bağlantı kabloları en az 0,75 mm2 olmalıdır.
Çekilecek akım 10 A ve üzerinde ise TB transistörlerinin üzerinde okuşacak ısı yaklaşık 100 W'a eşdeğer olacaktır. Bu durumda TA transistörü TR10 tipi bir soğutucuya, TB transistörleri ise Köprü diod ile beraber ve dengeli bir yerleşim ile 75AS20 tipi bir soğutucuya silikonlu tip izolatör kullanılarak monte edilmelidir. TB transistörlerinin Motorola veya Toshiba marka olmasına dikkat edilmelidir.
10 A ve üzerineki akımlar uzun süreli çekilecek ise 12 V luk bir fan kullanarak cebri soğutma yapılması faydalı olacaktır.
Eğer düşük voltajda (örneğin 5 V) uzun süreli yüksek akımlar (15-20 A) çekilecek ise trafonun sekonderi 2×10 V olarak sardırılmalıdır ve köprü diod 10 V AC ile beslenmelidir. Bu dudurm sekonder ucunun bir şalter yardımıyla değiştirilmesi ile yaratılabilir.
Devre bir kutunun içine yerleştirildiğinde uygun hava geçiş yarıklarının olmasına ve trafoda oluşacak ısının da konveksiyonla üzerinden uzaklaşacak şekilde monte edilmesine dikkat edilmelidir.
Devrenin çıkışına bir voltmetre ve bir Ampermetre bağlanması ile çekilen akım değeri ve kullanım voltajı sürekli gözlenebilir. Sayısal panel tip Voltmetre ve Ampermetre devrelerini piyasada hazır olarak bulabilirsiniz. Dileyenler bir dahaki sayıdan devresini elde edebilirler.
Devreyi yapacak arkadaşlara başarılar dilerim.

Tablo : Çekilecek akım değerlerine göre kullanılacak elemanlar ve değerleri

Resmin üzerine tıklayarak daha büyük görebilirsiniz.