Packet Modem
Packet modem yapmak mı istiyordunuz? İşte aradığınız tüm bilgiler bu yazıda!
Bu ay size radyo amatörleri tarafından kullanılmakta olan bir packet modem
projesini tanıtmaya çalışacağız. Bu modem herhangi bir VHF veya UHF
telsize bilisayarınızı bağlayarak 1200 Baud hızda data haberleşmesi
yapmanızı sağlayacaktır. Devre şeması, baskı devre yerleşim planı
(GIF ve Board Maker dosyası olarak) ve BAYCOM modem bağlantı
programını bu yazıda bulacaksınız.
BAYCOM Programı PC XT, AT veya uyumlu 1 adet seri portu olan
herhangi bir bilgisayar yardımıyla kullanılabilir. Program çok az yer
kapladığından ve büyük hafıza kapasitesi gerektirmediğinden çoğunlukla
minimum konfigurasyonlu bilgisayarlarda bile çalıştırılabilmektedir.
Bizim hazırladığımız baskı devre çift taraflı bir baskı devredir, bu sayede
tüm elemanlar yaklaşık olarak 6×4.5 cm ölçülerinde bir plakete sığmaktadır.
Baskı devreyi yaptırırken delik içi kaplama yaptırmanıza gerek yok.
Dikkat edeceğiniz tek konu eleman tarafındaki bazı elemanların bacaklarını
her iki taraftan da lehimlenmesi gerekliliğidir.
Türkiye de bulunması oldukça güç olan TCM3105 modem entegresini
RS Elektronik in Ankara Distribitörlüğü'nden temin edebilirsiniz.
Sipariş verildiği terihten itibaren en fazla 15 gün içinde elinize geçmektedir.
Bağlantı adresi:
Quantum Elektronik
Keny Melville
Farabi sok. No:50/7
A.Ayrancı / ANKARA
Tel: (312) 468 27 17
Fax: (312) 428 53 88
Not: İsmine bakıp da "Mr. Melville ile nasıl anlaşacağız acaba?" diye bir
endişe duymayın. Kenny Melville iyi derecede Türkçe bilir.
Devre şeması:
Devre şemasının açiklaması :
Packet Modem devresi şekil de görüldüğü gibi esas itibariyle iki adet
entegreden oluşmaktadır. Bunlardan TCM3105 1200 bit/s AFSK modem
entegresidir.Diğeri ise 74HC04 olup bu entegre HCMOS serisi
6 adet inverter içerir.
Devre için gerekli enerji miliamperler seviyesinde olduğu için besleme
sorun yaratmaz ve sistemin bağlandığı PC nin RS232 portundan elde edilir.
7, 3 ve 4 nolu bacaklara bağlı diyotlar RS232 portunun kullanılmayan
bacaklarındaki pozitif darbeleri voltaj regülatörü girişindeki 220uF'lık
kondansatöre yönlendirerek onda depolanmasını sağlarlar. Bu bir miktar
darbeli bir gerilim oluşmasına yol açacağından 78L05 voltaj regulatörü
kullanılarak temiz bir +5 Voltluk besleme elde edilir. 74HC04 entegresinin
RS232 tarafındaki inverter kapıları +5V devre lojiğini + -12 Voltluk RS232
lojiğine uydurmakta yardımcı elemanlar olarak görev yapmaktadırlar.
Aynı zamanda PTT telsiz tarafının sinyal düzeltmesi görevi de bir adet
74HC04 kapısına yüklenmiştir. TCM 3105 tüm sinyal işleme ve çözme
işlemini tek başına yapar. RXA (10 nolu bacak) ve TXA(7 nolu bacak)
Bias dirençleri diğer uygulamaların aksine değişken olmayıp sabit
optimum noktada ayarlanmıştır. Bu ayar gerektirmeyen nispeten daha
basit bir devre yapısı sunar. Telsiz cihazına çıkış tarafındaki
+12 V ucundan da devre opsiyonel olarak beslenebilir ama
normal koşullarda böyle bir alternatife gerek yoktur.
Bilgisayar sistemine ek olarak kullandığımız telsiz sisteminin tipine uygun
olarak SPK (hoparlör) ve MIC (mikrofon) jaklarına ve blendajlı kablo
sistemine ihtiyaç duyacaksınız. Bu ara kabloyu aşağıdaki çizimlere
dayanarak kolayca yapabilirsiniz. Kullandığınız cihaza göre en uygun
bağlantı tipini seçebilirsiniz. Modem için bir güç kaynağı aramanıza gerek
yok, bilgisayar bu işi de sizin için üstlenmektedir.
PCB yerleşim şeması:
Bilgisayar bağlantısı,
Modeminizi bilgisayarınızın RS-232-C veri iletişim konnektörüne
(COM1 veya COM2) takarsanız bağlantı işlemi tamamlanmış olur.
Yerleşim şeması üzerinde yazılmış olan konnektör numaraları DB9 için
verilmiştir. Eğer DB25 konnektörü ile bağlayacaksanız aşağıda DB9'a karşılık
gelen uçları bir şema ile açıkladım. Eğer DB9 dan DB25 e bir adaptör
yapmak isterseniz bu şemayı da kullanabilirsiniz. COM1 veya COM2'den
hangisini kullandıysanız bunu unutmadan bir kenara not etmenizde fayda
var çünkü bu bilgiyi daha sonra programı bilgisayarınıza yüklerken
kullanacaksınız.
3 Ä ———– TXD ———– Ä 2
7 Ä ———– RTS ———– Ä 4
DB9 8 Ä ———– CTS ———– Ä 5 DB25
5 Ä ———– GND ———– Ä 7
4 Ä ———– DTR ———– Ä 20
Not: Piyasada satılan bazı hazır DB9-DB25 adaptörleri Mouse çalıştırmak
amacıyla üretildiğinden tüm sinyal bağlantıları yapılmamıştır.
Eğer Modeminiz alma işlemini yapmıyorsa arıza cihazda değildir,
bağlantıdan kaynaklanan bir sorundur. Bu yüzden böyle bir adaptör satın
alınacaksa tüm sinyal bağlantılarının yapılmış olmasına dikkat edilmelidir.
Telsiz bağlantısı,
Farklı model cihazlarda aynı modemi kullanabilmek için modemin telsiz
tarafına DIN tipi jak bağlanmasını uygun bulmaktayız. Bu sayede sadece
aşağıda açıklanan cihaz ara bağlantı kablolarını hazırlayarak her türlü
cihazda kullanabilirsiniz. Yine yerleşim şemasında verilmiş olan cihaz
bağlantı uçlarına bağlıyacağınız kabloyu DIN tipi jaka bağlayın.
VHF veya UHF bir telsiz sistemini aktive etmek için gerekli tüm sinyalleri
bu konnektöre getirmiş olacaksınız.
DIN tipi jak bacak bağlantısı:
– 1 nolu bacak : PTT
Bu bacak PTT-PUSH TO TALK yani telsizin mandalı olarak adlandırılmaktadır.
Bu bacak yardımıyla PACKET MODEM bilgi göndermeye başlamadan evvel
telsizi gönderme durumuna geçirir. PTT çıkışı açık kollektörlü bir transistör
yardımıyla aktif olduğundan toprağa göre 250mA 5V luk bir akımı toprağa
akıtabilir. Diğer bir deyişle PTT ucunu toprağa çeker.
Basit bir çizimle PTT devresi Şöyledir:
– 2 nolu bacak : GND
Bu bacak MODEM in şasesi veya toprağıdır.
– 3 nolu bacak : +12V (external)
Bazı bilgisayarlar PACKET MODEM ' i beslemeyebilir. Bu çok ender
görülen bir durumdur. Özellikle Laptop türü bilgisayarlar sözkonusu
olduğunda bu durum görülmektedir. Böyle bir durumla karşılaşırsanız
+12V (external) girişinden
+12V DC vermek suretiyle Modemi besleyebilirsiniz.
– 4 nolu bacak : SPK
Bu bacak kulaklık veya hoparlör bağlantısı olup telsiz cihazından gelen
bilgiler bu bacak yardımıyla PACKET MODEM 'e ulaşır
– 5 nolu bacak : Mic
Bu bacak mikrofon bağlantısı olup PACKET MODEM 'in yolladığı bilgiler bu
bacak yardımıyla telsiz cihazının mikrofonuna iletilir.
Telsiz bağlantı kablosunun hazırlanması, PACKET MODEM ' in
bilgisayarınızla bağlantısını yaptıktan sonra ikinci bir bağlantıyıda telsiz
cihazı ile modem arasında yapmanız gerekmektedir. Bu bağlantı için
PACKET MODEM'in DIN tipi jak'ını kullanacaksınız. Bu jak'ın üzerindeki
her bacağın ne işlevi olduğunu yukarıda açıklamıştık.Her amatörün elinde
çok farklı marka ve özellikte cihaz bulunduğundan standart bir telsiz bağlantı
kablosu üretmemiz mümkün olmadı. Bu yüzden piyasada çok kolay
bulunabilen bir jak olan ve ''DIN tipi'' veya ''Grundig tipi'' jak veya sık beşli
olarak adlandırılan 5 uçlu ''DIN Audio socket'' i kullandık. Tüm sinyalleri
bu jak a ilettik. Böylece bir amatör sadece bir adet DIN jak ve cihazın
''microphone'' veya ''speaker'' girişlerine uyacak jakları temin ederek telsiz
bağlantısını yapabilir.
Telsiz bağlantı kablonuzu hazırlarken aşağıdaki şemalardan
telsiz cihazınızın markasına uyanı seçebilirsiniz.
1- KENWOOD tipi el telsizleri için ;
2- ICOM, YAESU, STANDART, ALINCO tipi el telsizleri için
El cihazı ile kullanımda dikkat edilmesi gereken hususlar, VHF veya UHF
telsizinin tipine göre bağlantı yaptıktan sonra dikkat edeceğiniz tek husus
telsiz anteninizin PACKET MODEM ve bilgisayarınızdan en az 3-4 metre
uzakta olmasıdır aksi takdirde RF enterferans problemiyle karşılaşabilirsiniz.
Bir çok el telsizinde MIC-EAR çıkışlarıyla anten çıkışı santimler mertebesinde
birbirine yakındır. Bu durum hem modemin hemde bilgisayarın çalışması
açısından sorun yaratır.
BAYCOM Software Packet TNC Programı, BAYCOM Amatörler arasında
tüm dünyada kullanımı en kolay ve en sorunsuz çalışan program olarak
tanınmaktadır. PACKET MODEM ile verilen BAYCOM program disketi
BAYCOM VI.40 programı ve ilgili dosyaları sıkıştırılmış olarak kapsamaktadır.
YUKLE.EXE dosyası otomatik olarak hard diskinize BAYCOM.TNC
programını yükler. Yükleme işlemi sırasında sizden hangi seri haberleşme
portunu kullanacağınızı (örnek; COM1 veya COM2) ve çağrı işaretinizi
(örnek; TA2AX) girmenizi ister. Daha sonra üç seçenekli bir soru ile hangi
dosyaların yüklenmesi istendiğini sorar, buna göre birinci seçenek program
dosyaları, ikinci seçenek döküman dosyaları, üçüncü seçenek ise her ikisidir.
Bizim tavsiyemiz program ve döküman dosyalarının birlikte yülendiği üçüncü
seçenek olmalıdır.
Yükleme işlemi sona erdikten sonra BAYCOM directory'si altında şu
dosyalar bulunur;
– L2.EXE : Bu dosya BAYCOM un TSR-Terminate and Stay Rezident- kısmı
olup hafızada yerleşerek modemden gelen bilgilerin depolanması,
çözümlenmesi ve terminal programına aktarılması görevini üstlenir.
Bu tam anlamıyla bir TNC – Treminal Node Controller görevidir.
– SCC.EXE : Bu BAYCOM un terminal kısmı olup L2.EXE nin modemden
aldığı bilgilerin ekrana yansıtılması ve klavyeden girilen komutların L2.EXE'ye
ulaştırılması görevini üstlenir.
– OFF.COM : L2.EXE programının hafızadan silinmesi istendiğinde
( hard diskten değil ) bu program kullanılır.
– SCC.INI : Bu ASCII formatında bir dosya olup kullanıcı parametrelerini
kapsar. Bu dosyayı herhengi bir editörle (Örnek; EDIT, MS DOS editörü)
okuyabilirsiniz. Bu dosya içinde çağrı işareti bilgileriniz ve bağlantı
kurulduğunda, yada bağlantıyı sona erdirmek istediğinizde diğer
istasyonlara yollanan mesajlar yer almaktadır. Editör vasıtasıyla bunları
istediğiniz gibi değiştirebilirsiniz.
– PARA.EXE : Bu program eğer SCC.INI ile ilgili bir değişiklik yaparsanız
bu değişikliğin SCC.EXE nin anlayabileceği makina kodu formatına
dönüştürülmesi için kullanılır. Bu işlem L2 tarafından otomatik olarak yapılır.
İsterseniz bu programı manual olarak sizde çalıştırabilirsiniz.
Eğer SCC.INI de bir hata varsa bu hata mesajı ile gösterilir.
– SCC.PAR : Bu dosya PARA.EXE tarafından SCC.INI baz alınarak
oluşturulur. Bu dosya üzerinde her hangi bir değişiklik yapamazsınız.
– TERMHELP.SCC : HELP dosyasıdır. Herhangi bir konuda yardım
istediğinizde :HELP komutuyla BAYCOM içinde bu dosyaya ulaşırsınız.
– SCC.PWD : Şifre dosyasıdır.
– SCC.LOG : Kümülatif olarak hangi istasyonlarla ne koşulda temas
kurulduğunu kaydeder, ASCII formatında bir dosya olup herhangi bir
editörle izlenebilir.
– BAYCOM.BAT : BAYCOM sistemi bu dosya yardımıyla çalıştırılır.
Bu dosya birkaç işlemi sırayla yerine getirir. Önce TNC programı
L2.EXE yi çalıştırır, daha sonra terminal programı SCC.EXE yi çalıştırır.
BAYCOM dan çıkışta ise önce SCC.EXE kapanır, daha sonra OFF.COM'u
çalıştırarak hafızadan siler.
– MANUAL14.DOC : Bu dosya İngilizce kullanım kılavuzudur.
Text formatında olup herhangi bir editör yardımıyla okuyup, bastırabilirsiniz.
Kalibrasyon,
PACKET MODEM pratikte herhangi bir ayar gerektirmez. Dikkat edilmesi
gereken tek husus cihazın ses (Volume) düğmesinin normal şiddette açık
olmasıdır. Eğer az açarsanız MODEM bilgileri almakta zorluk çeker, çok
açılırsa bu seferde distorsiyondan bilgi kaybı meydana gelir. Göndermede
çoğunlukla bir ayar gerekmez fakat her cihazın kendine özgü bir
modülasyon eşiği vardır. PACKET MODEM üzerinde 10k'lık trimpot
yardımıyla temiz distorsiyonsuz modülasyon ayarı yapılabilir. Bunun için
bir test programı olan BAYPAC.EXE kullanılabilir.
Bu program ile düşük (1200 Hz) ve yüksek (2200 Hz) tonları üreterek başka
bir cihaz yardımıyla modülasyon seviyenizi kontrol edebilirsiniz. Eğer temiz
ve net bir ton duyabiliyorsanız herhangi bir problem yok demektir, aksi
takdirde modülasyon trimpotu yardımıyla temiz bir modülasyon edilinceye
kadar ayar yapılır.
İlk bağlantılar…
PACKET MODEM inizi yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda cihazınıza,
bilgisayarınıza bağlayıp, program yükleme işlemini ve gerekli kalibrasyonları
yaptıktan sonra sıra ilk QSO'ya geldi.
Hızlı bir başlangıç yapabilmeniz için size temel bir kaç BAYCOM komutunu
açıklayalım;
:C<çağrı işareti ; Bu komut ile bir başka istasyona bağl
antı kurma
işlemi başlatılır. (Connect) Örnek; :C TA2AX
:D ; Bu komut ile başka bir istasyondan ayrılma isteği bildirilir (Disconnect).
:Q ; Bu komut ile bağlantı bir anda karşı tarafın iznine bakılmaksızın kesilir
(Quit).
F1..F7 ; Bu tuşlarla kanal seçilir.
F9 veya nümerik tuşlar üzerindeki – ; Komut, mesaj, monitör ekranlarına
kürsör taşınır.
F10 ; Bu tuş yardımıyla On-proto haberleşme moduna geçilir. Sadece
komut ve monitör ekranları açık kalır.
ESC veya TAB ; Komut ve Data arasında seçimi sağlar.
: ; Bu noktalama i?ereti (iki nokta üst üste) her komutun önüne gelmesi
gereken ön ektir. Eğer komuttan önce iki nokta üst üste işareti konmazsa
program yazılanı komut olarak algılamaz ve karşı istasyona mesaj
olarak gönderir.
SHIFT+TAB veya nümerik tu?lar üzerindeki + ; Göndermeyi durdurur.
CTRL+PgUp ; Monitör ekranı büyür, TX ekranı küçülür.
CTRL+PgDn ; Monitör ekranı küçülür, TX ekranı büyür.
CTRL+Home ; TX ekranı küçülür, RX ekranı büyür.
CTRL+END ; TX ekranı büyür, RX ekranı küçülür.
ALT+X ; Programdan çıkış.
Diğer komutlar ve programın kullanılışı ile ilgili dökümanları manual14.doc
dosyasından okumayı ihmal etmeyiniz, başarılar.
- Board Maker dosyası olarak PCB şeması : MODEM.ZIP (3629 Byt)
- Board Maker dosyası olarak devre şeması: MODEM2.ZIP (2812 By)
- Baycom paket modem programı : BAYCOM.ZIP (279861 Byt)
Board Maker pcb ve şema çızim programı : BM.ZIP (435209 Byt)
